احکام و آداب و اعمال مذهبی دین یهود

احکام و سنن یهود

یهودی ها احکام و سنن خود را از منابع مختلف به دست آورده اند که عبارت است از:
1- احکام حضرت موسی (ع) که در تورات مندرج است.
2- دستورات و فرمایشان پیغمبران بنی اسرائیل که بعد از حضرت موسی برای تأکید تورات مبعوث شده اند.
3- مقدرات و دستورات دیگری وجود دارد که به وسیله علماء و پیشوایان مذهب یهود در طول مدت پراکندگی این قوم به وجود آمده است.
4- رسوم، عادت و سننی که ملت یهود از مردم و ملت هایی که در بین آنها قرن ها زندگی کردند تدریجا اخذ کرده اند.
یهودی ها مثل سایر ادیان آسمانی احکام و آدابی دارند که به طور خلاصه عبارتند از:

اخلاقیات دین یهود

اخلاقیات دین یهود چنین است:
1- غریب نوازى، دستگیرى از ناتوانان و ایتام: غریب را میازار! به یاد آور که در سفر غریب بودى.
2- بر کارگران که فقیر و مسکینند، خواه از برادرانت و خواه از غریبان، ظلم و ستم روا مدار.
3- بیوه زنان و یتیمان را اذیت مکن. اگر فریاد برآورند، اجابت کنم و شما را خواهم کشت و زنانتان را بیوه و فرزندانتان را یتیم خواهم کرد.
4- همسایگان خود را مانند خودت دوست بدار و از ابناى قوم خویش انتقام مگیر و کینه نورز، پیرمردان را گرامى بدار.
5- برادر خود را براى سود، قرض مده و براى سود، آذوقه مده و براى سود، کمک مده، ولى به افراد غریب مى توانى براى سود، قرض دهى.
6- اگر به فقیرى نقدى قرض دادى، ربا و سواد از او مگیر.
7- گوشت مرده را مخور و به غریب بده یا به او بفروش.
8- رشوه مخور و به عهد خود وفا کن.
9- براى سخن چینى گردش مکن.
10- خبر باطل را انتشار مده.
11- به یکدیگر دروغ نگوئید، قسم دروغ به نام خدا یاد نکنید.
12- از دروغ اجتناب کنید.
13- هر کس که به راستى سخن گوید، عدالت را ظاهر مى کند.
14- با شریران همداستان مشو، شریران از زمین منقطع خواهند شد و ریشه خیانتکاران محو خواهد شد.
15- ترس از خداوند عمر را طویل مى کند.
16- پدر و مادر را احترام کن تا روزى تو زیاد شود.
17- اى پسر من! اوامر پدر خود را اطاعت کن و تعلیم مادرت را ترک مکن، زیرا آنها تاج زیبائى بر سر تو و جواهر براى گردن تو خواهند بود.
18- از تکبر جز نزاع چیزى پیدا نمى شود.
19- با تواضع نزد حکیمان و عالمان بودن بهتر است از تقسیم غنیمت با متکبران.
20- خداوند خانه متکبران را ویران و منهدم مى کند.
21- تواضع و فروتنى مقدمه عزت است.
22- جزاى تواضع و خداترسى، دولت و جلال و زندگى است.
23- تکبر و خودخواهى، آدمى را پست مى کند.
24- به عهد خود وفا کن.

تعلیم و تعلم:
1- کلیه استادان علم و ادب موظفند دانش آموزان را در اطراف خود جمع نموده و آنها را تعلیم دهند.
2- هر فرد یهودی که فرزند خود را تعلیم دهد مانند آن است که قوانین الهی مستقیما از کوه سینا به دست او رسیده است. دارا بودن دانش و تربیت وظیفه هر فرد یهودی است، خواه فقیر باشد یا غنی، حتی سائل، همچنین سالم باشد یا مریض بر همه لازم است. اورشلیم به واسطه آن خراب شد که در فرستادن اطفال خود به مدارس غفلت گردید.

احکام خوردنی ها

1- حیواناتی که خوردن آنها حلال است: باید نشخوار کننده باشد سم داشته باشد و سم آنها شکاف داشته باشد. بنابراین شتر، خرگوش و گورکن را نباید خورد. اینها نشخوار می کنند، اما سم های شکافته ندارند. از حیواناتی که در آب زندگی می کنند فقط آنهایی را که باله و فلس دارند می توانید بخورید. تمام جانداران آبزی دیگر برای شما حرامند. همه پرندگان را می توانید بخورید به جز این پرندگان: عقاب، جغد، باز، شاهین، لاشخور، کرکس، کلاغ، شترمرغ، مرغ دریایی، لک لک، مرغ ماهی خوار، قره قاز، هدهد و خفاش. حشرات بالدار نباید خورده شود به جز آنهایی که می جهند. یعنی ملخ و انواع گوناگون آن را می توان خورد.
2- حیواناتی که به مرگ طبیعی مرده است نخورید، آنها را به غریبی که در میان شما است بدهید و یا آن را به بیگانگان بفروشید.

احکام و آداب کشاورزی
1- شش سال مزرعه خود را بکار و درو کن، و همچنین شش سال محصولات تاکستان خود را جمع آوری کن و در سال هفتم (سبت) آرامی برای زمین باشد. یعنی برای خدا زمین را رها کن و خودروها را (یعنی آنچه از زمین و تاکستان محصول داده در سال هفتم) درو مکن که برای یتیم و فقیر و بیوه زنان باشد.
2- هنگام درو و جمع کردن خرمن ها، هر گاه خرمنی فراموش شد، جایز نیست که برای برداشت آن مجددا به مزرعه برگردند.
3- هنگامی که زیتون خود را بتکانی و انگور تاکستان خود را بچینی، بار دیگر آن را بچین تا برای غریب و یتیم و بیوه زن باشد.
4- چون به تاکستان همسایه خود درآیی، از انگور هر چه می خواهی به سیری بخور اما در ظرف خود مگذار.
5- دهان گاو را هنگامی که خرمن خود را خرد می کند نبندید و ده یک تمام محصولات مزرعه خود را که سال به سال از زمین برمی آیند به مستحق بده.

احکام طهارت
1- نجس به چیزی اطلاق می شود که تولید عفونت نموده و موجب مرض شود.
2- لاشه بهائم، (حیوانات چهارپا) و خون نجس است، شراب و مسکر نجس است.
3- هر کس با جسد مرده ای تماس حاصل نماید هفت روز نجس است و آن شخص در روز سوم خویشتن را با آب پاک کند و در روز هفتم طاهر است. اگر در روز سوم خود را پاک نکند در روز هفتم پاک نمی شود.

احکام جزائى تورات

احکام جزائى تورات به شرح زیر است:
1- اگر کسى خدایان دیگر را عبادت کند، باید او را سنگسار نمایند.
2- کسى که اسم یهوه را کفر گوید، باید او را سنگسار نمایند.
3- هر کس براى غیر یهوه قربانى کند، البته هلاک گردد.
4- افراد و اقوام بیگانه را از دم شمشیر بگذرانید.
5- اگر کسى پدر و مادر خود را کتک زد، باید کشته شود.
6- کسى که پدر و مادر خود را لعنت کند، باید کشته شود.
7- فرزندى که به نصایح پدر خود گوش ندهد و مسرف و میگسار باشد، باید سنگسار شود.
8- هر کس انسانى را بزند و او بمیرد، باید کشته شود.
9- هر کسى که انسانى را بکشد، باید کشته شود.
10- قتل همسایه را از راه مکر، قصاص قتل دارد.
11- جماع با زن و مرد و حیوان، جزاى قتل دارد.
12- ازدواج با مادر و دختر یا با محارم، حرام است و جزاى قتل دارد.
13- کسى که انجام و اجراى حکمى از احکام برایش مقدور و یا آسان نباشد، باید طبق فتواى کهنه (روحانیون) به مکانى که یهوه برگزیده، برود.
14- اگر کسى صدمه به دیگرى بزند، باید مقابله به مثل شود. جان در عوض جان، چشم به جاى چشم، دندان به جاى دندان، دست به جاى دست، پا به جاى پا، داغ به جاى داغ، زخم به جاى زخم و...

قانون ازدواج و ارث
در دین یهود ازدواج عامل جدائى زن از خانواده است. ربودن دختران و کنیزان نوعى ازدواج محسوب مى شود. اصل ازدواج بر مبناى خریدن دختر است که قیمت او به عنوان مهریه پرداخت مى شود. رضایت پدر شرط اصلى ازدواج است. اگر پدر راضى به ازدواج دخترش نباشد، تنها به گرفتن وجه نقد اکتفا مى کند. اجازه ازدواج با اولیاى دختر است و پدر ممکن است از گرفتن مهریه صرف نظر کند؛ اگر چه رضایت دختر در نظر گرفته مى شود. مرد باید با بیوه برادر متوفاى خود که فرزند ندارد، ازدواج کند. اولین فرزند زن متعلق به برادر متوفى خواهد بود. این ازدواج براى حفظ میراث برادر است. اگر کسى از گرفتن زن برادر خود ابا کند، بزرگان و مشایخ قوم او را نصیحت نموده و اگر قبول نکند، باید او را رسوا سازند.
تعدد زوجات در میان یهودیان رایج است. شرط تعدد زوجات، قدرت اقتصادى است. گویند جناب سلیمان نبى هفتصد زن عقدى و سیصد زن به عقد موقت (متعه) داشته است و پسر سلیمان 18 زن دائم و 60 زن موقت داشته است. در میان یهود، ازدواجها با خویشاوند صورت مى گیرد. ازدواج با بیگانه ممنوع است. زن در خانه مطیع شوهر است و عبادات او نیز منوط به اجازه شوهر مى باشد. قانون ارث در دین یهود بسیار محدود است. در تورات کمتر سخن از ارث رفته است، اما در برخى کتب فقهى یهود، از جمله کتب ابن هاعزر وراث را این گونه تقسیم نموده است: در صورت وجود اولاد، تمام ترکه به آنان مى رسد؛ پسرها دو برابر دخترها سهم مى برند و اگر همه اولاد دختر یا همه اولاد پسر باشند، بالسویه تقسیم مى شود. دخترهایى که شوهر کرده اند، ارث نمى برند چون از خانواده جدا شده اند. اگر متوفى فرزندى نداشته باشد، پدرش وارث منحصر به فرد او است و اگر پدر نباشد، برادران متوفى ماترک را به طور مساوى بین خود تقسیم مى کنند. در صورت نبودن برادران، برادرزاده ها و با فقدان آنان، خواهران متوفى ارث مى برند. پس از اینها، حق تقدم با عمو، عموزاده، جد پدرى، عموى پدر و اولاد اوست. ارث در صورتى به دختر مى رسد که متوفى فرزند پسر نداشته باشد.

اعیاد مذهبى یهود

1-عید فصح و عید فطیر، 2- عید سبت، 3- عید فوریم ها.
عید فصح و عید سبت از سوى موسى وضع شده است و در این ایام باید هر فرزند ذکور در حضور یهوه هدیه خود را با خوشحالى بگذارد. در این اعیاد کار حرام است و باید مجالس و محافل شادى منعقد گردد. کسى که در این اعیاد کار کند، از قوم جدا مى شود و باید سنگسار شود.
1- عید فصح، در چهاردهم نیسان، بین العصرین یا نزدیک غروب آغاز مى شود. در سفر لاویان بر انجام مراسم این عید بسیار تاکید شده است. در این عید در مکان مخصوصى که براى خدا برگزیده شده، باید مراسم قربانى به عمل آید. معمولا بره نر یا بز یک ساله سالم را براى قربانى انتخاب مى کنند. گاهى افراد شرکت کننده در مراسم قربانى به یک صد نفر هم مى رسند. به هر یک سهمیه اى از گوشت قربانى داده مى شود. آغاز مراسم با گرداندن پیاله شراب است و رئیس خانواده تبریک مى گوید. بره را بدون پاره کردن بریان نموده و در سفره مى گذارند. پس از گرداندن پیاله شراب، در دفعه دوم بره را با سبزیهاى تلخ و نان فطیر مى خورند، به طورى که استخوانهاى آن نشکند، و اگر چیزى از آن باقى ماند، مى سوزانند. پس از صرف شام براى بار سوم پیاله شراب را مى گردانند و به آوازهاى روحانى مشغول مى شوند، و با شراب دادن در دور چهارم، عید فصح به پایان مى رسد و آنگاه عید فطیر شروع مى شود.
2- عید فطیر، روز پانزدهم ماه نیسان بعد از عید فصح آغاز مى شود و مدت 7 روز ادامه دارد. روز اول و آخر آن را تقدیس نمایند. در تمام این مدت نان فطیر مى خورند. این عید به مناسبت خروج بنى اسرائیل از مصر برپا مى شود. چون حرکت آنان با عجله همراه بود، نان فطیر را بدون خمیر مایه پختند و خوردند. و هم اکنون هر سال بهار، آن روز تاریخى را جشن مى گیرند و نان فطیر مى خورند و شادمانى مى کنند. طبق دستور تورات، در این هفته باید خمیر مایه را از خانه خود خارج کنند. روز هفتم، روز استراحت و عبادت است؛ همان گونه که یهوه جهان را در شش روز پدید آورده و روز سبت (شنبه) را استراحت کرد. روز سبت روز آزادى انسان است:
1- سبت غلام: هر غلام یا کنیز اسرائیلى که شش سال خدمت کرد در سال هفتم بى قیمت آزادش کن، زیرا سال آزادى بردگان است.
2- سبت دین: اگر تا شش سال رفیق تو که مدیون تو است اداى قرض ننمود، به سال هفتم نباید از او مطالبه کنى که او دیگر بدهکار نیست.
3- سبت اراضى: شش سال که زمین را کشت نمودى، سال هفتم تعطیل نما، زیرا سال آزادى و استراحت زمین است.
4- سبت سالها (یوئیل): سال پنجاهم، یعنى پس از هفت، هفت ها که چهل و نه سال مى شود، سال پنجاهم سال آزادى است.
توضیح این که قوم یهود پس از ورود به خاک فلسطین اراضى آنجا را به قید قرعه میان خود تقسیم نمودند؛ ولى پس از گذشت 49 سال باید آزاد شده و هر کس و هر چیز به محل اصلى خود برگردد: تمام بردگان آزاد شوند، حتى آنان که گوششان را سوراخ کرده بودند تا همیشه برده باشند، رهائن مسترد شود و زمینهاى رهنى به صاحبان آن برگردد. عید یوئیل تاج اعیاد سبتیه است. زیرا سایر سبت ها براى آسایش یک دسته است؛ ولى این عید، روز و سال استراحت عموم مردم است و مجددا اراضى به قید قرعه بین بنى اسرائیل تقسیم مى شد. و در تورات تأکید فراوان شده که زمین را به فروش همیشگى ندهید، زیرا زمین ملک یهوه است و شما میهمان و غریب او هستید.
4- عید پوریم؛ این عید سه روز در سال، روزهاى 11 تا 13 ماه آذار است. یهودیان و هر کس در این دو روز چیزى خمیر شده بخورد، از قوم جدا شود. در این روزها نباید کارى انجام دهند.
5- عید سبتها؛ یعنى روزهاى شنبه. سبت در لغت عبرانى به معناى استراحت است. قرآن به اعتبار سبت در میان قوم موسى تصریح کرده است.
6- عید ضوکا؛ به پاس جوانمردى جوانى یهودى برپا مى شود. موضوع از این قرار است که در سال 164 میلادى، حاکم یونانى اورشلیم فرمان داد که باید نوعروسان یهود اول به خدمت حاکم روند و بعد از آن شوهرانشان باشند. مردى یهود که فرزندان بسیار داشت، تدبیرى اندیشید و پسرش را لباس عروس پوشانید و به خدمت حاکم فرستاد. آن جوان با دشنه حاکم را از پاى درآورد. این عید به شکرانه آن روز است. یهودیان اعیاد دیگرى نیز دارند: عید گرناها، عید نوبرها، عید سایبانها، عید خیمه ها، که هر یک به مناسبتى و در روزى خاص با تشریفات و قربانى برگزار مى شود.

جایگاه اعداد نزد یهودیان

یهودیان براى اعداد ارزش و اعتبار خاصى قائل هستند. در کلیه مذاهب و ادیان بر روى برخى اعداد تکیه خاصى شده است. اعتبار عدد هفت در نزد زرتشتیان، و یا عدد چهل در برخى ادیان دیگر از این جمله است. یهودیان به عدد دوازده و چهل اعتبار زیادى مى دهند: آنان تعداد فرزندان یعقوب را دوازده نفر مى دانند. اسماعیل فرزند ابراهیم نیز داراى دوازده پسر بوده است. موسى دوازده چشمه از دل سنگ بیرون آورد که در قرآن به آن اشاره شده است. موسى دوازده نفر (یعنى از هر سبط یک نفر) را انتخاب نمود و براى اطلاع از وضع دشمن به فلسطین فرستاد. عدد سنگهاى گرانبها در دست هارون دوازده سنگ است. در تقویم زمانى یهود، سال نیز 12 ماه است. انجام برخى مراسم در روز دوازدهم هر ماه است.
در هنگام طوفان نوح چهل روز باران بارید. یوسف دستور داد که پزشکان پدرش را پس از مرگ چهل روز حنوط کنند. بنى اسرائیل پس از خروج از مصر، چهل سال در بیابانها سرگردان بودند. قرار بود بنى اسرائیل پس از چهل روز به فلسطین برسند. موسى چهل روز در کوه طور ماند. موسى چهل شب و چهل روز به ملاقات پروردگار رفت. قرآن این عدد را سى شب ذکر مى کند و سپس به چهل شب تصریح دارد. جاسوسان موسى پس از چهل روز بازگشتند. اسحاق فرزند ابراهیم در چهل سالگى ازدواج کرد. یونس پس از چهل روز وعده هلاکت مردم نینوا را داد. عدد هفت نیز چنین اعتبار و ارزشى دارد: پیدایش جهان و خلقت موجودات در هفت روز صورت گرفت؛ یعنى شش روز خلقت و یک روز استراحت خدا، که مى شود هفت روز.
در کشتى نوح از همه حیوانات پاک، هفت نر و هفت ماده نگهدارى مى شد. هفت روز پس از سوار شدن افراد در کشتى نوح، هفت روز باران بارید. یعقوب براى ازدواج با دو خواهر، جهت هر یک هفت سال شبانى کرد لاوى با برادر خود هفت روز راه رفت تا به یعقوب رسید. یوسف پس از تدفین پدر، هفت روز عزادارى کرد. اسحاق نام چاه خود را هفت گذاشت. فرعون در خواب هفت گاو فربه و هفت گاو لاغر و هفت سنبله تر و هفت سنبله خشک دید که یوسف آنها را به هفت سال آسایش و هفت سال قحطى تعبیر کرد. قرآن بر این هفت ها صحه گذاشته است.
نوزادان انسان و حیوان هفت روز نزد مادر بمانند بعد آن را به من بده. در عید فصح شش روز نان فطیر بخور و روز هفتم جشن مقدس یهوه را برگزار کن. روز پانزدهم از ماه هفتم، وقتى محصول را گرد آورید، عید خداوند را هفت روز برپاى دارید، و آن را هر سال، هفت روز براى خداوند عید بگیرید. نوزاد گاو و گوسفند و بز هفت روز نزد ما در خود بمانند، بعد براى قربانى قبول خواهند شد. مس میت هر کس کند، تا هفت روز نجس باشد. از خون گاو قربانى هفت مرتبه نزد کرسى مقدس بپاشید. عدد هفتاد نیز از قداست خاصى برخوردار است: بنى اسرائیل با هفتاد تن به مصر سفر کردند. در مرگ یعقوب مردم مصر هفتاد روز عزادارى کردند. موسى هفتاد نفر از بزرگان قوم را برگزید؛ که قرآن به این تصریح کرده است. ارمیا گفته است که یهود هفتاد سال بردگى پادشاه بابل کنند. تورات را هفتاد نفر از علماء یهود ترجمه کردند.

منـابـع

کلیــد واژه هــا