رسالت و نبوت حضرت ایوب علیه السلام در قرآن

برخی ایوب را از پیامبران اولوالعزم دانسته و معتقدند که وی از پیامبرانی است که افزون بر نبوت، مقام پادشاهی نیز داشته است و آمدن نام وی در کنار داود و سلیمان (انعام/ 84) را شاهد بر آن دانسته اند، چنان که برخی متون تفسیری و تاریخی نیز وی را از پادشاهان روم دانسته است. کتاب مقدس نیز در سفر ایوب به تفصیل سرگذشت ایوب را آورده؛ اما به نبوت وی اشاره ای نکرده است. نام ایوب (ع) 4 بار در قرآن آمده است در سوره نساء آیه 163 و انعام آیه 84 و 90 نام وی در ردیف پیامبران دیگر ذکر و به مقام نبوت و بعضی صفات برجسته او تصریح شده است. در سوره انبیاء آیات 83 و 84 اجابت دعای او در برطرف شدن سختی و مصیبتهایش و در سوره ص آیات 41 ـ 44 با تفصیل بیشتری مشکلات آن حضرت، پایان یافتن آن و روی آوردن نعمتهای الهی به وی بیان شده است.
خداوند در قرآن می فرماید: «و وهبنا له اسحاق و یعقوب کلا هدینا و نوحا هدینا من قبل و من ذریته داود و سلیمان و ایوب و یوسف و موسی و هارون و کذلک نجزی المحسنین؛ و اسحاق و یعقوب را به او (ابراهیم) بخشیدیم و هر دو را هدایت کردیم و نوح را (نیز) پیش از آن هدایت نمودیم، و فرزندان او، داود و سلیمان و ایوب و یوسف و موسی و هارون را (هدایت کردیم) این گونه نیکوکاران را پاداش می دهیم.» (انعام/ 84) در آیه شریفه به نام نه پیامبر تصریح و نیز به نام یک پیامبر اشاره شده است و می فرماید همه این افراد مورد عنایت خاص پروردگارشان قرار گرفتند و هدایت شدند. خداوند متعال در آیه شریفه نام ده نفر از بندگان نیکوکارش را برده و می فرماید اینچنین نیکوکاران را جزا می دهیم. همانطور که خداوند در آیه 163 سوره نساء نیز ذکر نموده، در آیه مورد نظر نیز از آنجا که نام حضرت ایوب (ع) در کنار نام نه پیامبر دیگر ذکر شده است استفاده می شود که آن جناب نیز از پیامبران و برگزیدگان بزرگ خداوند بوده است.

نزول وحی بر ایوب (ع)
خداوند می فرماید: «إنا اوحینا الیک کما اوحینا الی نوح و النبین من بعده و اوحینا الی ابراهیم و اسماعیل و اسحاق و یعقوب و الأسباط و عیسی وایوب و یونس و هارون و سلیمان و ءاتینا داود زبورا؛ ما به تو وحی فرستادیم، همانگونه که به نوح و پیامبران بعد از او وحی فرستادیم و (نیز) به ابراهیم و اسماعیل و اسحاق و یعقوب و اسباط (بنی اسرائیل) و عیسی و ایوب و یونس و هارون و سلیمان وحی نمودیم و به داود زبور دادیم.» (نساء/ 163) در آیه مورد بحث پیامبر اسلام حضرت محمد (ص) مورد خطاب قرار می گیرد، سپس دوازده پیامبر برگزیده خدا نامبرده می شود، و می فرماید ما به تو وحی فرستادیم همانطوری که به پیامبران قبل از تو وحی فرستادیم. اما بحث ما در مورد حضرت ایوب (ع) است و هدف از ذکر آیه شریفه این است که بگوئیم اولا آن جناب از برگزیدگان و پیامبران بزرگ الهی است، چون نام او در زمره پیامبران بزرگ ذکر شده است. ثانیا همانطوری که بر تمامی پیامبران مذکور در آیه شریفه از سوی خداوند وحی نازل می شده بر آن حضرت نیز وحی نازل می شده است. ثالثا، همانطوری که بدون شک تمامی افراد مذکور در آیه به نبوت و رسالت برگزیده شده اند و ما به نبوت آنها ایمان داریم، آن حضرت نیز به نبوت و رسالت برگزیده شده است و به نبوت او باید مؤمن باشیم.
علامه طباطبایی می فرماید: «این آیه شریفه در این مقام است که بیان کند چرا این افراد استثنایی به اسلام ایمان می آورند و حاصل معنای آیه این است که اینگونه افراد به آنچه بر تو نازل شده ایمان می آورند برای اینکه خدای تعالی می فرماید ما آنچه به تو دادیم چیز بی سابقه و نو ظهوری نبوده، چنین نیست که مشتمل بر دعاوی و جهاتی باشد که در نزد انبیای گذشته نبوده باشد بلکه امر وحی یکنواخت است، هیچ اختلافی بین مصادیق آن نیست، برای اینکه ما به همان کیفیت به تو وحی می کنیم که به نوح و انبیای بعد از او وحی کردیم و نوح (ع) اولین پیامبری بود که کتاب و شریعت آورد، و به همان کیفیت به تو وحی می کنیم که به ابراهیم و انبیای بعد از او و از آل او وحی کردیم و افراد استثنایی از اهل کتاب این انبیاء را می شناختند و به کیفیت بعثت و دعوت آنان آشنا بودند و می دانستند که بعضی از آنها کتاب آوردند، مانند داود که زبور را آورد که خود وحیی بود از سنخه وحی و نبوت و مانند موسی که معجزه تکلیم را داشت که خود نوعی دیگر از وحی نبوت بود و مانند غیر او چون اسماعیل و اسحاق و یعقوب که بدون کتاب آمدند ولی آمدنشان باز مستند به وحی نبوت بود، یعنی پیغمبر صاحب کتاب از آمدن آنان خبر داده بود. و جامع همه انحاء نبوت و وحی این است که انبیاء فرستادگانی از ناحیه خدای تعالی هستند، آمده اند تا به بشر بفهمانند در برابر کارهای نیک ثواب دارند و در برابر کارهای زشت عذاب، خدا آنان را فرستاده تا حجت را بر مردم تمام کنند یعنی آنچه را که عقلشان بر خوبی و بدی آنها حکم می کنند به وسیله بیانات خود و بر شمردن فوائد دنیوی و اخروی نیکی ها و ضررهای دنیوی و اخروی بدی ها حجت بر مردم تکمیل گردد و دیگر بعد از آمدن رسولان مردم علیه خدا حجتی و بهانه ای نداشته باشند. در این آیه حضرت ایوب در کنار سایر پیامبران ذکر شده است.»
در نتیجه هر خواننده و بیننده ای وقتی با آیه مورد بحث مواجه می شود بدون کمترین شکی سه چیز را استفاده می کند:
1) حضرت محمد (ص)، نوح، ابراهیم، اسماعیل، اسحاق، یعقوب، اسباط، عیسی، ایوب، یونس، هارون، سلیمان و داود، (ع) از پیامبران و برگزیدگان خداوند بوده اند.
2) خداوند با تمامی افراد مذکور به صورت وحی ارتباط داشته و بر تمامی آنها وحی می کرده است.
3) خداوند پیامبران دیگری دارد که نخواسته نام آنها را در اینجا ذکر نماید چنانچه می فرماید "و النبین من بعده" پیامبران بعد از نوح (ع). علاوه بر نکات مذکور در بعضی از تفاسیر به نکات دیگری نیز بدین شرح اشاره شده است:
4) خداوند پیامبران بسیاری را پس از نوح (ع) مبعوث کرده و به آنها وحی فرستاده.
5) وحی و بعثت پیامبران جریانی مداوم و پیوسته در تاریخ بوده است.
6) وحی پشتوانه حقانیت پیامبران در ادعای پیامبری است.
7) ایمان به دیگر پیامبران الهی مستلزم ایمان به پیامبر اکرم (ص) است. بدین بیان که می فرماید، از نظر وحی بین پیامبر اسلام و دیگر پیامبران فرقی نیست، بنابراین اگر به نبوت پیامبران پیشین ایمان دارید باید به پیامبر اسلام نیز ایمان آورید و اگر وی را انکار کنید در حقیقت دیگر پیامبران را نیز انکار کرده اید.
8) انکار وحی به پیامبر اکرم (ص) در حقیقت انکار وحی به دیگر پیامبران الهی است.
بعضی از مفسرین در ذیل تفسیر آیه مورد بحث گفته اند ایوب پیامبر (ع)، پیرو دین حنیف بوده است. به هر حال دین حضرت ایوب (ع) توحیدی و اصلاح بین مردم بود و به شریعت ابراهیم (ع) دعوت می کرد، ایشان 17 سال مردم را دعوت به توحید و خداپرستی و فضیلت نمود اما جز سه نفر به او ایمان نیاوردند.

منـابـع

کلیــد واژه هــا