تفسیر و بررسی قسمتی از آیه تبدیل

آیه تبدیل در ضمن مجموعه ای از آیات (101 تا 124) سوره نحل آمده است که ما آنچه را این بحث اختصاص دارد می آوریم. خداوند می فرماید:
«و إذا بدلنا آیه مکان آیه و الله أعلم بما ینزل قالوا إنما أنت مفتر بل أکثرهم لایعلمون* قل نزله روح القدس من ربک، بالحق لـیـثبت الذین آمنوا و هدی و بشری للمسلمین*...إنما یفتری الکذب الذین لا یومنون بایات الله و أولئک هم الکاذبـون*...فکـلوا مما رزقکم الله حلالا طیبا و اشکروا نعمت الله إن کنتم إیـاه تعبدون* إنما حـرم علیکم المیته و الدم لحم الخنزیر و ما أهل لغیر الله بـه فمن اضطر غیر باغ و لا عاد فإن الله غفور رحیم* و لا تقولوا لما تصف ألسنـتکم الکذب هذا حلال و هذا حرام لتفتروا علی الله الکذب إن الذین یفترون علی الله الکذب لایفلحون* و علی الذین هادوا حرمنا ما قصصـنا علیک من قبل....* ثم أوحینا إلیک أن اتبع مله إبراهیم حنیـفا و ما کان من المشرکین* إنما جعل السبت علی الذین اختـلـفو فیه؛ و هنگامی که آیه ای را به آیه دیگر مبدل کنیم (حکمی را جایگزین حکمی نمائیم) و خدا بهتر می داند چه حکمی را نازل کند، می گویند: تو افترا می بندی! نه، بلکه بیشترشان نمی دانند* بگو: روح القدس آن را از جانب پروردگارت به حق نازل کرده، تا افراد با ایمان را ثابت قدم بدارد، و هدایت و بشارتی برای مسلمانان باشد*.... تنها کسانی افترا می بندند که به آیات خدا ایمان ندارند؛ آنها خود دروغگویان واقعی هستند*....پس، از آنچه خدا روزی تان کرده است، حلال و پاکیزه بخورید؛ و شکر نعمت خدا را به جا آورید اگر او را می پرستید* خداوند، تنها مردار و خون و گوشت خوک و آنچه را با نام غیر خدا سر بریده اند، بر شما حرام کرده است؛ اما کسی که ناچار شود، در حالی که تجاوز و تعدی از حد ننماید، خداوند بخشنده و مهربان است* و به خاطر دروغی که بر زبانتان جاری می شود، نگوئید: این حلال است و آن حرام، تا بر خدا افترا بندید، یقینا کسانی که بر خدا دروغ می بندند، رستگار نخواهند شد* آنچه را پیش از این برای تو شرح دادیم، بر یهود حرام کردیم* سپس بر تو وحی فرستادیم که از آیین ابراهیم  (که ایمانی ناب و استوار داشت و از مشرکان نبود) پیروی کن* روز شنبه فقط بر علیه کسانی بود که در آن اختلاف کردند.»
اما آنچه را خداوند در گذشته برای پیامبر حکایت کرده بود و در آیه 118 این سوره یادآوری فرموده، اینهاست:
الف- آیه 93 سوره آل عمران:
«کل الطعام کان حلا لبنی إسرائیل إلا ما حرم إسرائیل علی نفسه؛ همه غذاها برای بنی اسرائیل حلال بود، جز آنچه اسرائیل (یعقوب) بر خود حرام کرده بود.»
ب- آیه 146 سوره انعام:
«و علی الذین هادوا حرمتا کل ذی ظفر و من البقر و الغنم حرمنا علیهم شحومهما إلا ماحملت ظهور هما أو الحوایا أو ما اختلط بعظم ذلک جزیناهم ببغیهم و إنا لصادقون؛ و بر یهودیان هر حیوان ناخن دار (حیواناتی که سم یکپارچه دارند) را حرام کردیم، و از گاو و گوسفند، پیه و چربی آنها را برایشان تحریم نمودیم؛ مگر چربیهائی که بر پشت آنها قرار دارد، و یا در دو طرف پهلوهاست، و یا آنها که با استخوان آمیخته است؛ این کیفر را به خاطر ستمکاری شان به آنها دادیم؛ و ما راستگو هستیم.»
خدای سبحان در این آیات فرموده:
هرگاه آیه ای را جایگزین آیه دیگر کنیم، یعنی حکمی از شریعت سابق را برداشته و حکم دیگری را که در قرآن آمده به جای آن بگذاریم، به رسول ما می گویند: تو دروغزنی! ای پیامبر! بگو: احکام قرآنی را فرشته مخصوص از جانب خدا به حق می آورد تا مومنان را بر ایمان خود ثابت قدم بدارد، و برای مسلمانان هدایت و بشارت باشد، تو دروغزن نیستی! دروغزن کسانی که به آیات خدا ایمان نمی آورند (یعنی مشرکان) آنان خودشان دروغگویانند!
خداوند پس از این، مورد نزاع را شرح داده و می فرماید: از آنچه روزیتان داده ایم، مانند: گوشت شتر و چربی های حیوان و امثال آن را که بر بنی اسرائیل حرام کرده بودیم، حلال و پاکیزه، بخورید، زیرا خداوند آنها را بر شما حرام نکرده، بلکه تنها خوردن مردار و خون و گوشت خوک و آنچه را که برای غیر خدا قربانی کنند، بر شما حرام کرده (مگر برای مضطر که ناچار از خوردن باشد) اینهاست که بر شما حرام شده، شما از پیش خود نگوئید: «این حرام و آن حلال است»، چنانکه مشرکان می گفتند و خداوند در سوره (انعام/ 138-140) از آن خبر داده است. اینها کار مشرکان است. اما یهود، خداوند بر آنان حرامهای ویژه قرار داده که در آیه 146 سوره انعام آمده است.
اما تو ای پیامبر! ما به تو وحی کردیم: در حلال و حرام پیرو و ملت ابراهیم باش، و از جمله اموری که در شریعت ابراهیم بود، روز جمعه روز استراحت هفته است. اما شنبه را تنها بر بنی اسرائیل تعطیل کردیم و کار در آن برایشان حرام بود، چنانکه در آیه 163 سوره اعراف آمده است.
بنابر آنچه آوردیم، معنای تبدیل آیه در اینجا، تنها تبدیل برخی احکام تورات با احکام قرآن، و بازگشت به شریعت ابراهیم خلیل (ع) است.
آنچه بیان ما را تأکید می کند، فرموده خدای سبحان که می فرماید: «و إذا بدلنا آیه مکان آیه..... قالوا إنما أنت مفتر...قل نزله روح القدس» زیرا، ضمیر مذکر در «نزله» به معنای (آیه) یعنی به "حکم" باز می گردد، و اگر بحث بر محور تبدیل آیه ای بود که جزء سوره است، شایسته آن بود که خدای سبحان می فرمود: «قل نزلها روح القدس» یعنی ضمیر مونث می آورد نه مذکر.

منـابـع

کلیــد واژه هــا