سیره حضرت عبدالمطلب علیه السلام

عبدالمطلب، فرزند هاشم و جد بزرگوار رسول اکرم (ص) نخستین کسی بود که در غار حرا خلوت می گزید تا در جلال و عظمت خدای تعالی به عبادت و تفکر بپردازد (= تحنث) وی در ماه رمضان به چنین عبادتی مشغول می گشت و فقرا و مساکین را در آن ماه اطعام می کرد.
هم او نخستین کسی است که در مکه آب گوارا به مردمان رسانید، و در خواب مأمور شد که چاه زمزم را حفر کند و آن را فرمان برد و چاه مزبور را به همراه تنها فرزندش حارث حفر نمود. و چون ابرهه با سپاهیان فیل سوارش به قصد خراب کردن خانه خدا به حوالی مکه رسیدند، عبدالمطلب قریش را به مقابله با سپاه ابرهه فرا خواند، اما آنها زیر بار نرفتند و بر سرکوهها گریختند؛ ولی عبدالمطلب خانه خدا را ترک نکرد و خدای را مخاطب ساخته چنین سرود:
«یا رب إن العبد یمنع رحله فامنع رحالک»...تا آخر.
بعد از اینکه خداوند ابرهه و سپاهیانش را هلاک کرد، عبدالمطلب ضمن اشعاری چنین گفت:
إن للبـــیت ربا مانعا *** من یرده ثام یصطلم
در همین سال بود که نوه اش خاتم پیامبران (ص) به دنیا آمد که او را برگرفت و با خود به درون کعبه برد و ضمن سروده ای گفت:
انت الذی سمیت فی الفرقان *** فی کتب ثابته المثانی *** احمد مکتوب علی اللسان
عبدالمطلب مستجاب الدعوه بود، و زمانی که بر قریش باران نمی بارید، از او می خواستند تا دعا کند، او نیز خدا را می خواند، و خدا نیز باران فراوانی بر آنها می بارید. در آخرین بار به همراه پیامبر خدا (ص) که کودکی کم سن و سال بود برای طلب باران بیرون شد. هنوز مردمان از مکان خود حرکت نکرده بودند که بارانی سیل آسا بر آنها باریدن گرفت.
عبدالمطلب اموری را سنت نهاد که اسلام آنها را تأیید و تثبیت نمود مانند:
1- وفای به نذر؛ (انسان /7 و حج 29)
2- منع ازدواج با محارم؛ (نساء / 23)
3- بریدن دست دزد؛ (مائده / 38)
4- نهی از زنده به گور کردن دختران؛ (تکویر/ 8، انعام/ 151 و اسراء/ 3)
5- تحریم شراب؛ (مائده/ 90- 91)
6- تحریم زنا؛ (فرقان/ 68؛ ممتحنه/ 12؛ اسراء / 32)
7- جلوگیری از طواف عریان به گرد کعبه؛ پیامبر خدا (ص) در سال نهم هجری، آن هنگام که پسرعمویش علی (ع) را به قرائت آیات آغازین سوره برائت برای حاجیان مأمور فرمود، مقرر داشت تا این موضوع را نیز با صدای بلند به ایشان ابلاغ کند.
8- رعایت صله رحم و پیوند با خویشاوندان؛ (نساء/ 1)
9- اطعام طعام؛ (مائده/ 89؛ بلد/ 14؛ الحاقه/ 34)
10- ستمگری ننمودن و ترک ظلم، (ابراهیم/ 22) و بسیاری آیات دیگر.
او در غار حرا کنج خلوتی می یافت و چندین شب را به عبادت خدا می پرداخت (= تحنث)، که همین روش را نوه اش خاتم پیامبران (ص) نیز در پیش گرفته بود. او به روز جزا اعتقاد داشت، و همین امر را به دیگران نیز تبلیغ می کرد.
در بحارالانوار، به سندش از امام جعفر صادق از پدرش از جدش از علی بن ابی طالب (ع) از رسول خدا (ص) روایت شده است که در وصیتش به علی (ع) فرمود: «ای علی! عبدالمطلب در دوران جاهلیت پنج سنت بر جای نهاد که خدای تعالی اجرا و انجام آنها را در اسلام مقرر داشت: ازدواج با زنهای پدر را حرام کرد؛ و خدای تعالی این آیه را نازل فرمود: «و لا تنکحوا ما نکح آباوکم من النساء؛ با زنانی که پدرانتان به ازدواج خود در آورده اند، ازدواج نکنید.» (نساء/ 22)
عبدالمطلب گنجی یافت، خمس آن را جدا کرد و در راه خدا صدقه داد؛ خداوند نیز فرمود: «و اعلموا أنما غنمتم من شیء فأن الله خمسه؛ بدانید، هر چه را که به دست می آورید، خمسش از آن خداست.» (انفال/ 41)
«أجعلتم سقایه الحاج؛ آب رساندن به حجاج.» (توبه/ 19)
او دیه قتل را صد شتر تعیین کرد، و خدای عز و جل همان را نیز در اسلام مقرر فرمود. سابقا برای طواف به گرد خانه خدا، قریش حد و معیاری نداشتند. عبدالمطلب طواف را هفت شرط تعیین کرد و خداوند همان را در اسلام مقرر داشت. ای علی! عبدالمطلب بر مبنای تیرهای ازلام قسمت نمی کرد، بتی را نمی پرستید و گوشت قربانی شده برای بت را نمی خورد و می گفت: من به دین پدرم ابراهیم پایبندم.»
نکته جالب توجه این است که جوشش آب از زیر سم شتر عبدالمطلب کرامتی بود که خداوند بدان وسیله او را گرامی داشته بود، همچنانکه جدش اسماعیل را پیش از آن، با روان شدن آب زمزم در زیر پای او گرامی داشته بود. خداوند با همانند این کرامت، نواده او محمد مصطفی (ص) را گرامی داشت آنگاه که در جنگ تبوک آب از گرد پیکان حضرتش جوشیدن گرفت.
سرانجام، این مرد بزرگ خدا، در صد و بیست سالگی رحلت فرمود.

منـابـع

کلیــد واژه هــا