اختصاصی و عمومی بودن مسئله وحی

بعضی از افراد تنها به جنبه منطقی مسائل ادیان توجه می کنند یعنی مسائلی که با منطق عادی و معمولی بشر منطبق است و از بحث درباره مسائلی که با منطق معمولی بشر جور در نمی آید صرف نظر می کنند در صورتی که نمی شود تبعیض کرد، بعضی از مسائلی را که در ادیان آمده است چون با علم و منطق ما جور در می آید بپذیریم و بعضی مسائل دیگر را نپذیریم. اگر بپذیریم همه را باید یکجا بپذیریم و اگر هم نپذیریم هیچ چیز از آن را نباید بپذیریم، «نؤمن ببعض و نکفر ببعض؛ ما به بعضی ایمان داریم و به بعضی نداریم.» (نساء/150) نمی شود. ما می بینیم همراه با همه مسائل منطقی ای که در اسلام هست (باز عرض می کنم یعنی مسائلی که با منطق بشر وفق می دهد) به طور قطع و یقین در قرآن مسائلی هست که با منطق عادی و معمولی بشر -که اسمش را منطق علمی می گذارد- منطبق نیست.
وحی و معجزات هم که به عنوان آیت و دلیل بر صدق رسالت است، از نظر توجیه همین طور است. در باب وحی، هم درباره اش می شود گفت یک امر فوق بشری و هم می شود گفت یک امر بشری و این نکته از خود قرآن کریم استفاده می شود. اما فوق بشری است یعنی در این درجه ای که ما برای انبیاء و اولیاء معتقد هستیم و قرآن بیان می کند مسلم در غیر آنها وجود ندارد به این حالت و به این شکل که از یک طریقی غیر از طریق حواس ظاهر و معلومات ظاهر از غیب دستوراتی بگیرد و به مردم ابلاغ کند. این مسلم اختصاص به خود آنها دارد. پس وقتی می گوییم غیر بشری است یعنی در بشر عادی وجود ندارد و اما از آن جهت عرض کردیم "بشری است" که این چیزی که وحی است، از نظر حقیقت و ماهیت مغایر نیست با یک نوع هدایت ها و الهامات در درجات بسیار بسیار ضعیف که برای انسان های دیگر هم کم و بیش وجود دارد و حتی یک درجه اش در حیوانات هم وجود دارد و حتی در گیاهان وجود دارد و حتی به تعبیر خود قرآن در جمادات هم وجود دارد. تعبیر خود قرآن درباره اینها، هم وحی است هم کلمه هدایت. منتها به این درجه بسیار بسیار شدیدش اختصاص دارد به انبیاء. در باب معجزه -همین امر خارق عادت- هم عینا همین طور است یعنی هم فوق بشری است هم بشری. در آن درجه ای که ما نامش را معجزه، کرامت و خارق عادت می گذاریم، در درجه آن چیزهایی که قرآن کریم برای انبیاء نقل کرده است، البته در این درجه برای دیگران نیست و لااقل ما نمی توانیم ثابت کنیم که هست. ولی می خواهیم بگوییم این نوع کار هم باز از نوع و از سنخ برخی امور بشری است که در همه افراد بشر کم و بیش می تواند وجود داشته باشد ولی در درجات خیلی ضعیف.

منـابـع

کلیــد واژه هــا