دلایل موافق کشف وجه و کفین 3

روایاتی که مستقیما حکم وجه و کفین را چه از نظر پوشیدن و چه از جنبه نگاه کردن بیان می کند. ولی البته عدم لزوم پوشیدن وجه و کفین دلیل بر جواز نظر نیست، اما جواز نظر دلیل بر عدم لزوم پوشیدن وجه و کفین هست. ما قبلا در ذیل آیه «و لا یبدین زینتهن الا ما ظهر منها» بعضی از این روایات را ذکر کردیم و اکنون چند روایت دیگر را ذکر می کنیم:

الف - خبر «مسعده بن زراره قال: سمعت جعفرا و سئل عما تظهر المرأه من زینتها قال علیه السلام: الوجه و الکفین»؛ «مسعده بن زراره از امام صادق (ع) نقل می کند که وقتی از حضرت درباره زینتی که زن می تواند آشکار کند سؤال شد فرمود: چهره و دو کف. (قرب الاسناد صفحه 40).
ب - خبر «المفضل بن عمر قال: قلت لابی عبدالله علیه السلام: ما تقول فی المرأه تموت فی السفر مع الرجال لیس فیهم لها ذو محرم و لا معهم امرأه فتموت المرأه ما یصنع بها؟ قال: یغسل منها ما اوجب الله علیه التیمم و لا تمس و لا یکشف لها شیء من محاسنها التی امر الله سبحانه بسترها قلت فکیف یصنع بها؟ قال: یغسل بطن کفیها ثم یغسل وجهها ثم یغسل ظهر کفیها»؛ «مفضل بن عمر سؤال کرد از امام صادق (ع) درباره زنی که در سفر بمیرد و مرد محرم یا زنی که او را غسل دهد همراه او نباشد. فرمود: مواضع تیمم او را باید غسل دهند ولی نباید بدن او را لمس کنند و نباید زیبائیهای او را که خدا پوشیدن آن را واجب فرموده است، آشکار کرد. پرسیدم چگونه عمل کنیم؟ فرمود اول باطن کف دست او را باید شست، سپس چهره و بعد پشت دستهایش را». (وسائل جلد 1 صفحه 135). ملاحظه می فرمائید که تصریح دارد که چهره و کفین جزء قسمتهائی که پوشانیدنش واجب گردیده است نیست.

ج - «عن علی بن جعفر، عن الرجل ما یصلح له ان ینظر من المرأه التی لا تحل له؟ قال: الوجه و الکف و موضع السوار»؛ «علی بن جعفر فرزند امام ششم است و مرد بسیار جلیل القدری است، از برادرش حضرت امام کاظم (ع) می پرسد برای مرد چه مقدار جایز است به زنی که محرمش نیست نگاه کند؟ حضرت در جواب فرمود: چهره و کف و جای دستبند». (قرب الاسناد صفحه 102).

د - «عن الفضیل بن یسار، قال: سألت اباعبدالله علیه السلام عن الذراعین من المرأه هما من الزینة التی قال الله: و لا یبدین زینتهن الا لبعولتهن؟ قال: نعم و مادون الخمار من الزینة و مادون السوارین»؛ «فضیل بن یسار می گوید از امام صادق (ع) پرسیدم که آیا ذراعهای زن از قسمتهائی است که باید از غیر محارم بپوشاند؟ فرمود بلی و آنچه زیر روسری قرار می گیرد باید پوشیده شود، همچنین از محل دستبند به بالا باید پوشیده شود». (کافی جلد 5 صفحه 521 و وسائل جلد 3 صفحه 25 و وافی مجلد 12 صفحه 121).

ه - «عن ابی جعفر عن جابر بن عبدالله الانصاری قال: خرج رسول الله صلی الله علیه و آله یرید فاطمه علیها السلام و انا معه. فلما انتهینا الی الباب وضع یده علیه فدفعه، ثم قال: السلام علیکم. فقالت فاطمة: علیک السلام یا رسول الله. قال: أأدخل؟ قالت: أدخل یا رسول الله! قال: ادخل انا و من معی؟ فقالت: یا رسول الله! لیس علی قناع فقال: یا فاطمة! خذی فضل ملحفتک فقنعی بها رأسک. ففعلت. ثم قال: السلام علیکم. فقالت: و علیک السلام یا رسول الله. قال: أأدخل؟ قالت: نعم یا رسول الله! قال: انا و من معی؟ قالت: و من معک. قال جابر: فدخل رسول الله و دخلت و اذا وجه فاطمة اصفر کأنه بطن جراده، فقال رسول الله: ما لی اری وجهک اصفر؟ قالت: یا رسول الله! الجوع. فقال: اللهم مشبع الجوعة و دافع الضیعة، اشبع فاطمة بنت محمد. قال جابر: فنظرت الی الدم ینحدر من قصاصها حتی عاد وجهها احمر، فما جاعت بعد ذلک الیوم»؛ مضمون حدیث به طور اختصار اینست: «جابر می گوید در خدمت پیامبر اکرم (ص) به در خانه حضرت زهرا (س) آمدیم. رسول خدا سلام کرد و اجازه ورود خواست. فاطمه (س) اجازه داد. پیغمبر اکرم (ص) فرمود با کسی که همراه من است وارد شوم؟ زهرا (س) گفت پدر جان! چیزی بر سر ندارم. فرمود با قسمتهای اضافی روپوش خودت سرت را بپوشان. سپس مجددا استعلام کرد که آیا داخل شویم؟ پاسخ شنیدیم بفرمائید! وقتی وارد شدیم، چهره زهرا (س) آنچنان زرد بود که مانند شکم ملخ می نمود. رسول اکرم (ص) پرسید چرا چنین هستی؟ جواب داد از گرسنگی است. پیغمبر اکرم (ص) دعا فرمود که خدایا دختر مرا سیر گردان. پس از دعای پیغمبر اکرم (ص) چهره زهرا گلگون شد و گوئی دویدن خون را در زیر پوست صورت می دیدم و زهرا از آن پس گرسنه نماند». (کافی جلد 5 صفحه 528 و وافی مجلد 12 صفحه 124 و وسائل جلد 3 صفحه 27) دلالت این حدیث بر اینکه پوشانیدن چهره واجب نیست و نیز بر اینکه نظر کردن به چهره جایز است، بسیار روشن می باشد.
پس از نشر چاپ اول این کتاب، بعضی از ما توضیح خواستند که چگونه ممکن است چهره دختر پیغمبر اکرم (ص) از گرسنگی زرد باشد؟ چرا و به چه دلیل گرسنه بوده اند؟ از پرسش کنندگان متشکریم که سؤال خود را با ما در میان گذاشتند. باید به دو نکته توجه داشته باشند: یکی اینکه زندگی آن روز مسلمانان در مدینه غالبا به سختی می گذشت. جنگها و کشمکش ها خود بخود بر اقتصاد لاغر مدینه ضربه می زد و گاهی توأم می شد با خشکسالی، چنانکه در سالی که غزوه تبوک اتفاق افتاد خشکسالی سختی روی داده بود، و لهذا سپاه تبوک را جیش العسره نامیدند. اصحاب صفه گاهی آنچنان در سختی بودند که جامه کافی برای شرکت در نماز جماعت نداشتند. رسول خدا روزی پرده ای در خانه دخترش زهرا آویخته دید، کراهت نشان داد. زهرا فورا آن را پیش پدر فرستاد و رسول خدا آن را تکه تکه کرد و به اصحاب صفه داد. نکته دیگر اینکه درست است که علی مرد کار بود، علاوه بر حقوق سربازی و غنائم جنگی کارهای کشاورزی داشت و احیانا با مزدوری در باغهای دیگران تحصیل روزی می کرد، ولی علی و زهرا کسانی نبودند که خود سیر بخوابند و در اطراف آنها شکم ها گرسنه باشد. آنها آنچه به کف می آوردند به دیگران ایثار می کردند. سوره مبارکه "هل اتی" در همچو زمینه ای نازل گردید. آری مسلمانان صدر اول در چنان شرائط طاقت فرسائی پرچم اسلام را به دوش گرفتند و تا دورترین نقاط جهان بردند. گرسنگی خاندان پیامبر نقصی برای آنها به شمار نمی رود، افتخاری است که بر پیشانی مقدسشان می درخشد.

منـابـع

کلیــد واژه هــا