انجام تکالیف دینی مشروط به توانایی عملی

راجع‌ به‌ لزوم‌ قدرت‌ در تحقق‌ تکالیف‌ الهیه‌ و علاوه‌ بر قدرت‌ عقلی‌، قدرت‌ شرعی‌ که‌ همان‌ سعه‌ و عدم‌ پیدایش‌ عسر و حرج‌ باشد، می‌توان‌ به‌ آیاتی‌ از کلام‌ الله‌ مجید استدلال‌ نمود:
1 ـ «و لقد عفا عنکم و الله ذو فضل علی‌ المؤمنین؛و حقا که‌ خداوند شما را مورد عفو و مغفرت‌ خود قرار داد و خدا همیشه‌ نسبت‌ به‌ مؤمنان‌ دارای‌ فضل‌ است‌.» (آل عمران/ 152)
فضل‌ به‌ معنای‌ زیادی‌ است؛ یعنی‌ بیشتر از مقدار قدرت‌ افاضه‌ می کند و پیوسته‌ آنان‌ را در سعه‌ نگه‌ می دارد و همیشه‌ در برابر تکالیف‌ خود مقداری‌ از تحمل‌ و توان‌ را برای‌ مؤمنان‌ باقی‌ میگذارد.
2 ـ «إن الله لذو فضل علی‌ الناس ولـ'کن أکثر الناس لایشکرون؛ به‌ درستی‌ که‌ خداوند دارای‌ فضل‌ و اعطای‌ زیادی‌ است‌ به‌ تمام‌ مردم‌ ولیکن‌ اکثریت‌ مردم‌ سپاسگزار نیستند.» (بقره/ 243 و غافر/ 61)
3 ـ «ولـکن الله ذو فضل علی‌ العـالمین؛ ولیکن‌ خداوند دارای‌ مقام‌ فضل‌ و اعطای‌ زیادی‌ نسبت‌ به‌ تمام‌ عالمیان‌ است‌.» (بقره/ 251)
و نظیر این‌ آیات‌ که‌ پروردگار را با صفت‌ «فضل‌» توصیف‌ نموده‌ است‌، در قرآن‌ کریم‌ بسیار است‌.البته‌ همانطور که‌ یکی‌ از مصادیق‌ «فضل‌» عطا نمودن‌ بیش‌ از مقدار حق پاداش‌ است‌، یکی‌ از مصادیق‌ آن‌ نیز کمتر از مقدار قدرت عقلی‌ تکلیف‌ نمودن‌ و برای‌ مکلف‌ سعه‌ و گشایش‌ و طاقتی‌ باقی‌ گذاردن‌ است‌.
4 ـ «یرید الله بکم الیسر و لا یرید بکم العسر؛ خداوند پیوسته‌ برای‌ شما آسانی‌ و سهولت‌ در اوامر و تکالیف‌ خود را خواسته‌ است‌ و هیچگاه‌ برای‌ شما سختی‌ و عسرت‌ و در مضیقه‌ افتادن‌ را نخواسته‌ است‌.» (بقره/ 185)
5 ـ «ما یرید الله لیجعل علیکم‌ من حرج ولـ'کن‌ یرید لیطهرکم و لیتم نعمته و علیکم لعلکم تشکرون؛ خداوند نخواسته‌ است‌ که‌ برای‌ شما مشکلات‌ و سختی ها را قرار دهد، ولیکن‌ خواسته‌ است‌ که‌ شما را از هر آلودگی‌ پاک‌ و تطهیر کند و نعمتش‌ را بر شما تمام‌ نماید، امید است‌ که‌ شما سپاسگزار باشید.» (مائده/ 6)
6 ـ «هو اجتبــکم و ما جعل علیکم فی‌ الدین من حرج ملة أبیکم إبراهیم هو سمــ'کم المسلمین من‌ قبل؛ ( آیه 78 از سوره 22 حج )
خداوند شما را برگزید و از میان‌ جمیع‌ امت‌ها انتخاب‌ فرمود و در احکام‌ و سنت‌های‌ دینی‌ برای‌ شما تکلیف‌ سخت‌ و دشوار قرار نداد؛ این‌ آئین‌ پدر شما ابراهیم‌ است‌ که‌ از قبل‌ شما را مسلمان‌ نامیده‌ است‌.»
7 ـ «لا یکلف الله نفسا إلا مآ ءاتــ'ها؛ خداوند به‌ صاحب‌ نفسی‌ تکلیف‌ ننموده‌ است‌ مگر به‌ مقداری‌ که‌ از قدرت‌ و توان‌ به‌ او عنایت‌ نموده‌ است‌.»

منـابـع

کلیــد واژه هــا