رضایت طرفینی خداوند و مومنان بهشتی

یکی از عوالم بهشتیان، مقام «رضا» است؛ نه تنها رضای خداوند از آنها بلکه رضای آنها از خداوند. و در اینصورت رضایت طرفینی حاصل می شود و هر دو یکدیگر را می پسندند، و گله و گلایه و مؤاخذه از طرفین برداشته می شود. البته مراد از رضا، در اینجا رضای تکوینی نیست؛ زیرا خداوند از همه موجودات راضی است، و چگونه راضی نباشد در حالیکه به امر خود و به اراده خود خلق فرموده است. بلکه مراد رضای تشریعی است. یعنی چون در مقام عمل، بنده به سرحدی رسیده است که گلایه و شکوه را از خدای خود برداشته و تمام افعال او را نیکو و حسن می بیند، در این حال خداوند نیز به همین نهج افعال بنده خود را حسن و نیکو می بیند و امضاء میکند، و سند و قباله رضا و پسندیدگی بین طرفین امضاء می شود.
در سوره توبه آیه 72 می فرماید: «وعد الله المؤمنین و المؤمنـات جنـات تجری من تحتها الانهـار خـالدین فیها و مسـاکن طیبة فی جنـات عدن و رضوان من الله أکبر ذلک هو الفوز العظیم؛ خداوند به مردان مؤمن و زنان مؤمنه وعده داده است که آنان را در بهشت هائی که در زیر درختانش نهرهائی جریان دارد وارد کند، که در آن بطور مخلد و ابدی می مانند؛ و در منازل و مسکن های پاک و طیب سکنی دهد در بهشت های عدن. و رضای خداوند شامل حال آنان گردد که آن، از آن بهشتها بزرگتر است؛ و اینست رستگاری و فوز بزرگ».
و نیز در همین سوره می فرماید: «رضی الله عنهم و رضوا عنه وأعد لهم جنـات تجری تحتها الانهـار خـالدین فیهآ أبدا ذلک الفوز العظیم؛ خداوند از آنان راضی است، و آنان از خداوند راضی هستند. و خدا برای آنها بهشتهائی را که از زیر درختان سر بهم آورده اش نهرهائی جاری است مهیا نموده است، که در آنجاها بطور مخلد و ابدی می مانند؛ و اینست فوز عظیم» (توبه/100).
و این عبارت رضایت طرفینی به لفظ «رضی الله عنهم و رضوا عنه»، در چهار جای از قرآن کریم آمده است: یکی در همین سوره توبه، و دیگری در آیه 119، از سوره مائده: «قال الله هذا یوم ینفع الصادقین صدقهم لهم جنات تجری من تحتها الانهارخالدین فیها ابدا رضی الله عنهم ورضوا عنه ذلک الفوز العظیم؛ خدا فرمود: این، روزی است که راستگویان را راستی شان سود بخشد. برای آنان باغهایی است که از زیر (درختان) آن نهرها روان است. همیشه در آن جاودانند. خدا از آنان خشنود است و آنان نیز از او خشنودند. این است رستگاری بزرگ».
و سومی در آیه 22 از سوره مجادله: «لاتجد قوما یومنون بالله والیوم الاخر یوادون من حاد الله ورسوله ولو کانوا آباءهم او ابناءهم او اخوانهم او عشیرتهم اولئک کتب فی قلوبهم الایمان وایدهم بروح منه ویدخلهم جنات تجری من تحتها الانهار خالدین فیها رضی الله عنهم و رضوا عنه اولئک حزب الله الا ان حزب الله هم المفلحون؛ قومی را نیابی که به خدا و روز بازپسین ایمان داشته باشند و کسانی را که با خدا و رسولش مخالفت کرده اند -هر چند پدرانشان یا پسرانشان یا برادرانشان یا عشیره آنان باشند- دوست بدارند. در دل اینهاست که «خدا» ایمان را نوشته و آنها را با روحی از جانب خود تایید کرده است، و آنان را به بهشتهایی که از زیر (درختان) آن جویهایی روان است در می آورد، همیشه در آنجا ماندگارند، خدا از ایشان خشنود و آنها از او خشنودند، اینانند حزب خدا. آری، حزب خداست که رستگارانند».
و چهارمی در آیه 8، از سوره بینه: «جزاوهم عند ربهم جنات عدن تجری من تحتها الانهار خالدین فیها ابدا رضی الله عنهم و رضوا عنه ذلک لمن خشی ربه؛ پاداش آنان نزد پروردگارشان باغهای همیشگی است که از زیر (درختان) آن، نهرها روان است، جاودانه در آن همی مانند، خدا از آنان خشنود است و آنان نیز از او خشنود، این پاداش برای کسی است که از پروردگارش بترسد».

فراهم بودن همه خواسته ها برای بهشتیان
باید دانست که در بهشت چون عالم تجرد و اطلاق است، مؤمنین هر چه بخواهند، و هر چه در تحت طلب و مشیت آنان قرار گیرد، و هر چه اشتها کنند، برای آنها حاضر و موجود است. یعنی به مجرد درخواست باطنی و مشیت درونی، برایشان حاضر است؛ حال تا خواست و طلب و اشتهای هر کس چه باشد.
«لهم ما یشآءون عند ربهم ذلک جزآء المحسنین؛ از برای آنهاست در نزد پروردگارشان هر چه را که بخواهند؛ اینست پاداش نیکوکاران» (زمر/34).
«و فیها ما تشتهیه الانفس و تلذ الاعین؛ و در بهشت آن چیزی است که نفوس بدان اشتها دارند، و چشمان از آن لذت برند» (زخرف/71).
«و لکم فیها ما تشتهی أنفسکم و لکم فیها ما تدعون؛ و از برای شماست در بهشت، آنچه را که نفس های شما بدان اشتها کند، و از برای شماست آنچه را که بخواهید» (فصلت/31).
و اکمل و اجمع آیات در کیفیت وصول به مشتهیات و مطلوبات، این آیه است: «و هم فی ما اشتهت أنفسهم خـالدون؛ و بهشتیان در آنچه که نفسهایشان میل داشته باشد و اشتها داشته باشد، مخلد و جاودانند» (انبیاء/102). هر نفسی هر کمالی را که داشته باشد، و هر مطلوب و مقصودی را که دنبال کند، و هر چه را که اشتها نماید؛ در همان چیز مهر می شود، و در همان مشتهیات و آن کمال مخلد میگردد، و دیگر راهی برای ترقی و رسیدن به درجات بالاتر ندارد. و بنابراین کسانیکه نظرشان از حور و قصور و نهر و آب و لذت تجاوز نمی کند، و آرزوی لقاء خدا را ندارند، آنان محو جمال حضرت احدیت نمی شوند، و در همان مشتهیات مخلد و در همان معانی جاودان می مانند. بهشت دارای مراتب و درجات مختلفی است، و همه افراد در سطح واحد نیستند. و هر کس با منویات و مشتهیاتش، و به مقدار همتش و سعه صدرش، پیوسته و جاودان است.

منـابـع

کلیــد واژه هــا