تشبیه حق و باطل به شجره طیبه و خبیثه در قرآن

قرآن مجید مبارزه حق و باطل و سرانجام آنها را در آیات زیادی مطرح کرده و به خصوص چند مثل برای این مسأله آورده است.
یکی از این مثالها در آیات 26-24 سوره ابراهیم آمده است که می فرماید: «الم تر کیف ضرب الله مثلا کلمة طیبة کشجرة طیبة اصلها ثابت و فرعها فی السماء* تؤتی اکلها کل حین باذن ربها و یضرب الله الامثال للناس لعلهم یتذکرون* و مثل کلمة خبیثة کشجرة خبیثة اجتثت من فوق الارض مالها من قرار؛ آیا ندیدی خدا چگونه مثل زده است؟ گفتار و اعتقاد پاکیزه مانند درختی پاک است که ریشه اش استوار و شاخه اش در آسمان است. و میوه اش را هر دم به اذن پروردگارش می دهد، و خدا برای مردم مثل ها می زند، شاید متوجه شوند. و مثل گفتار و عقاید ناپاک چون درختی ناپاک است که از روی زمین کنده شده و قراری ندارد.»
لفظ کلمه گاهی در قرآن به معنای لفظ استعمال می شود و گاهی به معنای حقایق، مثلا درباره عیسی می فرماید: کلمة الله در آیه مورد بحث، عقیده حق و عقیده باطل را تعبیر به کلمه فرموده است و برای هر یک مثلی آورده است؛ می گوید: مثل کلمه حق مانند یک درخت سالم پاک میوه داری است که ریشه آن درخت در زمین فرو رفته است و شاخه هایش سر به بالا کشیده است و میوه و برگ دارد و میوه اش فصلی نیست بلکه درختی است که در همه فصل میوه می دهد و به اصطلاح همیشه بهار است. «تؤتی اکلها کل حین باذن ربها؛ درختی است که هرچه میوه اش را بچینند باز هم میوه می دهد.»
و اما عقیده باطل مثل درخت پلیدی است که بی میوه و ریشه است. گاهی اوقات بوته هایی در بعضی جاها می روید که هیچ گونه ثمری ندارد و وقتی دقت می کنیم ریشه هم ندارد و لذا سست بنیاد است. همینکه مختصر نسیمی بوزد از جا کنده می شود و دور می افتد و مانند کف که نبودش زیاد است ولی بودش کم است.
ناصرخسرو گفتگویی دارد بین بوته کدویی که در زیر درخت چناری روییده است و به سرعت هرچه تمامتر رشد نموده و سراسر درخت چنار را فرا گرفت، و بین درخت چناری که سی سال از عمرش گذشته بود، بوته کدو در سر بیست روز خود را بر فراز درخت چنار جای داد و از چنار پرسید که تو چند روزه ای؟!
چنار در جواب گفت عمر من بیش از سی سال است!! کدو به او خندید و گفت ببین من که بیست روزه ام توانسته ام بیشتر از تو رشد کنم؛ چنار در جواب گفت:
بگذار بر من و تو وزد باد مهرگان *** آنگه شود پدید که نامرد و مرد کیست!
آن هنگام که فصل خزان برسد و تندباد بوزد؛ آنگاه معلوم گردد که کدام یک از ما می تواند مقاومت کند!!
غرض این است که قرآن مجید می گوید: ظاهربین مباشید و باطل از آنجا که نمودش خیلی زیاد است، شما را گول نزند، بلکه بایستی عمیق تر نگریست. ممکن است مسلکی که تمام عمرش 20 تا 30 سال بیشتر نیست یک مرتبه چنان گسترش پیدا کند که به صورت ظاهر از مکتب حق که چهارده قرن از او می گذرد بیشتر نمود داشته باشد.
قرآن مجید می گوید باید صبر داشت و به انتظار وزیدن بادهای مخالف نشست. چهارده قرن بر اسلام گذشته و چه تندبادهای مخالف وزیده است و قرص و محکم بر سر جای خود ایستاده ولی اینگونه مسالک است که به زودی دستخوش نشیب و فرازها می گردد و از بین می رود.

منـابـع

کلیــد واژه هــا