منصور عباسی (دوانیقی)

نام اصلی او ابوجعفر عبدالله منصور و به منصور دوانیقی مشهور است. در ذی الحجه سال 95 قمری به دنیا آمد. او از نسل عباس عموی پیامبر اسلام می باشد. اگر چه برادرش "ابوالعباس سفاح" خلافت عباسی را شروع کرد ولی پایه گذار واقعی دولت عباسی، منصور است. تمام 35 خلیفه ای که بعد از او بر تخت خلافت نشستند همه از نوادگان اویند. مردی سفاک و خونخوار و بداندیش بود، در میان خلفای بنی عباس شباهت زیادی به هشام بن عبدالملک که از خلفای اموی بود، داشت زیرا در امور سیاسی از او تقلید می کرد. همزمان با دوران امام ششم شیعیان جعفربن محمد الصادق (ع) بود و دشمن سرسخت حضرت. همین که بر روی کار آمد، شورش عم خود، عبدالله بن علی در شام را خواباند. عده ای از علویان را از پای در آورد با اینکه آنها سبب برآمدن عباسیان به خلافت شده بودند. ابومسلم خراسانی را به قتل رساند. و به یاری خاندان ایرانی برمک، به ویژه خالد برمکی، دستگاه دیوان نیرومندی تاسیس کرد که عمدتا برگرفته از رسوم دولت ساسانی بود.
منصور شهر بغداد را بنا کرد و مرکز خلافتش را در سال 145 هجری قمری از هاشمیه کوفه، به بغداد منتقل کرد. او حوزه علمی اسلامی را در این شهر تاسیس و فقها و علما و محدثان را در دربار خود جمع کرد و از علوم نجوم استقبال کرد و منجم ها نزد او قرب و محبوبیتی پیدا کردند، تمام حوزه های علوم را در سال 143 قمری، با فرستادن ابن جریح در مکه، مالک در مدینه، اوزاغی در شام، دو نفر در بصره، دو نفر در کوفه فعال نمود ابوحنیفه تالیفاتی برای فقه و "ابن اسحاق" کتاب «مفازی» را تصنیف نمود. کتابهای سریانی و عجمی مانند «اقلیدس» و «کلیله و دمنه» که اصلا به زبان هندی بود، برای اولین بار به عربی ترجمه شد. بزرگانی در ایام خلافت منصور زندگی کردند و از دنیا رفتند، چون ابان بن تفلب، محدث و فقیه و ادیب که سی هزار حدیث از امام صادق نقل کرده، ابوحمزه ثمالی که زمان 3 یا 4 امام را درک کرده و بنا به تعبیر امام هشتم، لقمان زمان خود بود.
منصور دوانیقی، که با امام صادق (ع)، همزمان بود صدمات و جسارات زیادی به آن حضرت وارد کرد، چند بار نقشه قتل حضرت را کشید و امر به قتل حضرت کرد تا آخرالامر در سال دهم خلافتش سال 148 قمری آن حضرت را مسموم و شهید کرد. اگر چه قبل از به شهادت رساندن امام شیعیان، در سال 140 هجری قمری، به حج سفر کرد و در برگشت از آنجا، وقتی به مدینه رسید، از آنجا که کینه آل علی را در دل داشت، عده ای از علویان را به بهانه هایی به زندان انداخت و عده زیادی از آنها را که اکثرا از اولاد حسن بن علی، امام مجتبی (ع) بودند مانند عبدالله محض، و برادر مادری او محمد بن عبدالله بن عمر که مشهور به "دیباج" بود و حسن مثلث و پسرانش و سایرین را کشت و بعضی را به زهر مسموم کرد و بعضی را به انواع شکنجه و تازیانه محکوم کرد.
از غرائب امر منصور دوانیقی اینکه در ماه ذی الحجه به دنیا آمد، در ماه ذی الحجه به خلافت نشست و در ششم ماه ذی الحجه سال 158 هجری قمری در 63 سالگی در راه مکه در «بئر میمون» از دنیا رفت. در محل حجون مکه هم دفن شد. زمانی که از دنیا رفت ششصد هزار هزار درهم و چهارده هزار هزار دینار از او مال، باقی ماند با این احوال همیشه بخل داشت و بخیل بود.

منـابـع

کلیــد واژه هــا