یزد

یزد مرکز استان یزد در کشور ایران است و در فاصله ۶۷۷ کیلومتری تهران قرار دارد. یزد به شهر بادگیرها معروف است. به شهر دوچرخه ها و شهر شیرینی نیز شهرت دارد. میدان امیر چخماق، باغ دولت آباد، زندان اسکندر (مدرسه ضیاییه)، آتشکده زرتشت، ساعت مارکار و مسجد جامع یزد از اماکن دیدنی شهر است.

پیشینه تاریخی
برخی از مورخین بنای اولیه شهر یزد را به زمان اسکندر مقدونی نسبت می دهند که وی زندانی ساخته و نام آن را چنین نهاده است و به اعتقاد عده ای دیگر از تاریخ نویسان در دوره ی ساسانیان به فرمان یزدگرد اول (421-339 م) در این محل شهری بنام «یزدان گرد» بنا گردیده است. نام یزد از همین عنوان گرفته شده است و به معنی مقدس، فرخنده و در خور آفرین می باشد. مورخین یونانی شهر کهن و باستانی را ایساتیس خوانده اند که احتمالا بعد از ویرانی شهر کهن «کته» پدید آمده است. پس از ظهور اسلام و گرایش مردم ایران به دین اسلام به یزد لقب «دارالعباده» داده شد. یزد به معنای پاک و مقدس و یزدگرد به معنای داده خدایی است. شهر یزد نیز به معنای شهر خدا و سرزمین مقدس است. اولین بار نام یزد در کنار اسم چینی تخمه یکی از همرزمان داریوش آورده شد.

فرهنگ، زبان و گویش مردم یزد
مردم یزد به زبان فارسی رایج با پاره ای ویژگی های گویشی سخن می گویند و بسیاری از واژه ها و ترکیبات زیبای فارسی را در گویش خود حفظ کرده اند. در استان یزد برخی ویژگی های گویشی میان شهرستان های مختلف محسوس است. معتقدان به آیین زرتشتی در میان خود هنوز به زبان نیاکانشان سخن می گویند و بویژه مراسم مذهبی خود را با این زبان انجام می دهند. گویش یزدی بخشی از فارسی دری (فارسی خالص و اولیه ی ایرانیان) است. از دبیرستان های قدیمی یزد می توان به دبیرستان مارکار، دبیرستان ایرانشهر و دبیرستان کیخسروی اشاره کرد.

محله های قدیم استان یزد
بادگیر مشخص ترین وجهه شهر معماری خاص کویری آن است. بادگیرها، مناره ها و گنبدها مشخص ترین جنبه ظاهری معماری شهر است. در این معماری از بادگیر برای گرفتن جریان باد و خنک کردن فضای ساختمان به کار می رفته است. بافت و ساخت معماری ویژه منطقه یزد از بارزترین نمونه های معماری خاص اقلیم های گرم و خشک در جهان است. تناسب آن با نیازها و شرایط اقلیمی فرهنگی مردم منطقه، گذشته از زیبایی خاص این معماری، از ویژگی های آن است. در مرکز هر محله معمولاً حمام، بازارچه، آب انبار، مسجد، حسینیه، لرد، کارگاه های کوچک، جوی آب (برای دسترسی به قنات)، قرار دارد که بسیاری از این امکانات هنوز پا برجا هستند.
بادگیرخانه های قدیمی در جهت قبله ساخته شده اند. با این جهت گیری فضاهای تابستانی و اتاق های زمستانی به طرزی مفید پیرامون حیاط مرکزی قرار می گیرند.
حیاط مرکزی اصلی ترین فضای خانه ی یزدی است. حوض آب در وسط حیاط قرار گرفته است و باغچه ها دور تا دور آن با درختانی که نیاز کمی به آب دارند همچون اَنار، اَنگور، اَنجیر و پسته که علاوه بر سبزی خانه و تأمین سایه و خنکی هوا از خشکی هوا نیز می کاهد. از جمله نمونه های بارز معماری قرنهای گذشته محله ی فهادان یا یوزداران است که در گویش محلی جنگل یا محل یوزاران نامیده می شود. قدمگاه منسوب به امام رضا نیز در این گذر واقع شده است.
آتشکده زرتشتیان، اقلیت های دینی نظیر یهودیان بیشتر در محله یهودی ها در سمت جنوب مسجد جامع ساکن هستند و کنیسه ای دارند. زرتشتیان نیز از جمله در محله ی عیش آباد، محله ی نعیم آباد، کوچه بیوک، محله نرسی آباد، محله ی اهرستان ساکن هستند.

ره آورد
قطاب
پشمک
باقلوا
کیک یزدی

منـابـع

کلیــد واژه هــا