ابواب فقه

علم فقه، دارای ابواب و فصول بسیار است. در کتاب شرایع الاسلام محقق حلی – فقیه معروف – مجموعه ابواب فقه، زیر این چهار عنوان قرارد داده شده است:

عبادات

عقود (جمع عقد)، به معاملاتی گفته می شود که دو طرف دارد: طرف ایجاب و طرف قبول، مانند عقد نکاح، عقد بیع، عقد مضاربه. ایقاع، معامله ای است که نیاز به دو طرف ندارد، مانند اقرار، جعاله.

ایقاعات

احکام و سیاسات

درعلم فقه، باب را کتاب می گویند. مثلا در قسمت عبادات که چندین باب است، به جای اینکه بگویند «باب الصلاة» می گویند «کتاب الصلاة». در علم منطق نیز چنین است.

مجموع کتب ( ابواب) فقه، که زیر چهار عنوان بالا قرار داده شده است، بطور تفصیل 48 کتاب ( باب) است. در خلال این ابواب، صدها مسئله و تکلیف عبادی و معاملاتی و حقوقی و جزایی مطرح است. و در حقیقت، با توجه به قوانین استباط و منابع اولیه فقه، امری نیست که در فقه اسلامی برای آن حکمی نتوان یافت، بویژه با امکان «اجتهاد» که در مذهب شیعه معمول است. در اینجا رئوس برخی از ابواب فقه را می آوریم، چه در عبادت و چه در معامله و عقد و ایقاع.

احکام طهارت، صلات (نماز)، زکات، خمس، صوم (روزه)، اعتکاف، حج، عمره، جهاد، امر به معروف و نهی از منکر (دفاع، حرمت سکوت در برابر ظلم و ظالم، حرمت معاونت ظالم). تجارب (عقد بیع، خیار، احکار عقود، احکام عیوب، مرابحه، ربا، قرض، بیع میوه، بیع حیوان، بیع سلف و...) رهن، افلاس، حجر، ضمان ( حواله، کفالت)، صلح، شرکت، مضاربه، مزارعه، مساقات، ودیعه، عاریه، اجاره، وکالت، وقف، سکنی، هبه، سبق و ماریه (اسب سواری و تیراندازی)، وصیت، ازدواج، طلاق و انواع آن، اقرار، جعاله، نذر، صید، ذبح، اطعمه و اشربه ( احکام خوردنیها و آشامیدنیها)، غصب، شفعه. احیاء موات، لقطه، ارث و احکام آن، قضاوت، شهادت، حدود قصاص و دیات.

منـابـع

کلیــد واژه هــا