وجوب اطاعت امام در مکتب خلفا

مسلم در صحیح خود از حذیقه روایت کند که گفت: «رسول خدا (ص) فرمود: «پس از من امامانی خواهند آمد که نه بر مسیر هدایت من روند و نه از سنت من پیروی نمایند. و از بین آنها کسانی به قدرت رسند که قلوبشان قلوب شیاطین در پیکره انسان است.» گوید گفتم: «یا رسول الله! اگر آن زمان را درک کردم، چه کنم؟» فرمود: «فرمان امیر را می شنوی و اطاعت می کنی، اگرچه بر پشتت بکوبد و مالت را بگیرد، بشنو  و اطاعت کن.»

و از ابن عباس روایت کند که گفت: رسول خدا (ص) فرمود: «هرکس از امام خود چیزی را ببیند که خوش ندارد، باید صبر کند زیرا، هر که یک وجب از جماعت دور شود و بمیرد، به مرگ جاهیلت مرده است». و در روایت دیگری آمده است که: «هرکس یک وجب از محدوده حکومت بیرون رود و بر آن حال بمیرد، به مرگ جاهیلت مرده است.»

و از عبدالله بن عمر بن خطاب روایت کند که او هنگام «واقعه حره» در زمان یزید بن معاویه گفت: «از رسول خدا (ص) شنیدم که می فرمود: «هرکس دست از اطاعتی بردارد، خدای را در روز قیامت بدون برهان ملاقات نماید. و هرکس بمیرد و بیعتی بر گردنش نباشد، به مرگ جاهیلت مرده است.»

و امام نووی در شرح صحیح مسلم، باب لزوم طاعت امیران در غیر معصیت گوید: «جمهور اهل سنت از فقیهان و محدثان و متکلمان گویند: «حاکم به خاطر فسق و ظلم و تعطیل حقوق، خلع و برکنار نمی شود و شورش بر علیه او به خاطر اینها جایز نیست بلکه واجب است او را موعظه کنند و بیم دهند، دلیل آن احادیث وارده در این باره است.» و پیش از آن گوید: «اما خروج بر علیه آنها ]= حاکمان[ و جنگ با ایشان، به اجماع  مسلمانان حرام است، اگر چه فاسقان ستمگر باشند. و احادیث وارد در این معنی بسیار است. و اهل سنت اجماع دارند که حاکم به خاطر فسق بر کنار نمی شوند».

و قاضی ابوبکر محمد بن طیب باقلانی متوفای 403 هـ در کتاب تمهید گوید: «جمهور اهل اثبات و اصحاب حدیث گویند: «امام به خاطر فسق و ظلم و غصب اموال و ضرب و آزار و دست اندازی به نفوس محرمه و تضییع حقوق و تعطیل حدود، خلع و بر کنار نمی شود، و خروج بر علیه او واجب نیست. بلکه واجب است او را موعظه نمایند و بیم دهند و در معاصی خدا از او پیروی ننمایند». آنها در این باره به اخبار متظافر و بسیاری استناد کرده اند که از رسول خدا(ص) و صحابه درباره وجوب طاعت امامان رسیده و گوید: «اگر چه ستم کنند و اموال را بگیرند.» و آن حضرت فرموده است: «بشنوید و اطاعت نمائید، اگر چه عبد ناقص یا غلام حبشی باشد. و پشت سر هر نیکوکار و بدکاری نماز بگزارید». و روایت شده که فرمود: «اطاعتشان کن، اگر چه مالت را بخورند و پشتت را بکو بند.»

منـابـع

کلیــد واژه هــا