وصی پیامبر (ص) در اشعار مربوط به جنگ جمل

ابن ابی الحدید گوید: ابوالهیثم بن تیهان که «بدر» ی  بود گوید:

قل للز بیر وقل لطـــلحه انـــنا                                       نحن  الذین  شعار نا الانصار

نحن الذین رأت قریش فعلـــنا                                       یــــوم القــــلیب اولئک الکفار

کـــنا شـــعار نـــبینا و دثـــاره                                          یــفدیه مـــنا الـــروح و الأبصار

ان الوصــــی اما منا و و لیــــنا                                      برج الخفاء و بــــاخت الأســـرار

«به زبیر بگو و به طلحه نیز، که ما، کسانی هستیم که شعار انصار سر می دهیم همانانیم که قریش ما را آزموده و دیده است که در جنگ بدر با آن کفار چه کردیم! ما پوشش زیر و روی چتر حمایت پیامبرمان بودیم، و جسم و جان و دیده ما فدای او می شد. همانا ما و او و ولی ما «وصی» پیامبر است، و اکنون پرده ها بر کنار و اسرار آشکار شد.»

و عمر بن حارثه انصاری درباره «محمد بن حنفیه» گوید:

سمـــی النبی و شـــبه الوصـــی                                      و رایــــته لو نـــــها العــــندم

«همنام پیامبر و همانند «وصی» است و پرچمش هماره رنگ خون دارد.»

و مردی از قبیله أزد گوید:

هـــذا علی و هـــو الوصی                               اخــــاه یــــوم النــــجوه النـــبی

و قـــال هـــذا بـــعدی الولی                           و عـــاه واع و نســـی الشــــقــی

«این علی است، همان «وصی» که پیامبر در غدیر خم برادرش خواند و فرمود: این پس از من ولی شماست. خوشبخت تیزبین آن را گرفت و شقی تیره بخت فراموشش کرد.»

و نیز، نوجوانی از قبیله ضبه از سپاه عایشه بیرون آمد و گفت:

نحن بنو ضبه اعـــداء علی                                       ذاک الذی یعرف قدما بالوصی

و فارس الخیل علی عهد النبی                                 ما انا عن فضل عـــلی بــالعمی

لکـــننی انــعی ابن عفان التقی                                ان الولی طالـــب ثـــار الـــولی  

«ما فرزندان قبیله ضبه، دشمنان علی هستیم. همان که از دیر باز «وصی» شناخته می شود. و تک سوار دلاور دوران پیامبر، که من در فضل و برتری علی نابینا نیستم. ولی اکنون سوگوار پسر عفان پرهیزکارم. همانا این ولی، خواهان خون آن ولی است.»

و حجر بن عدی در همان روز گفته است:

«یـــا ربـــنا سلم لنـــا علیـــا                              سلــــم  لـــنا  المبارک المـــرضیا

المــــومن المــــوحد التــقـیا                             لا خــــطل الـــرأی و لا غــــویـــا

بــــل هـــادیا مـــوفقا مـــهدیـــا                          و احفــظه ربـــی و احـــفظ النــــبیا

فــــیه فــــقد کـــان له و لیــــا                            ثـــم ارتـــضـــاه بــــعده وصــــیا

«خداوندا ! علی را برای ما به سلامت بدار؛ آن مبارک مرد مرضی پسندیده را. همان مومن موحد پرهیزکار را، که نه سست رأی است و نه گمراه، بلکه راه یافته و موفق و هدایت شده است. پروردگار من! او را نگهدار و پیامبر را. در وجود او نگهدار، که به راستی ولی پیامبر است و پس از او، «وصی» پسندیده اش باشد».

و خزیمة بن ثابت ذو الشهادتین بدری گفته است:

یا وصی النبی قد اجلت الـــحر                          ب الاعادی  و سارت الاظعان

و استفامت لک الأمور سوی اک                      شام و فی الشام یظهر الإذعان

حسبـــهم ما رأو و حسـبک مــنا                          هکذا  نحن  حیث کنا و کانوا

«ای وصی پیامبر! این جنگ، دشمنان را براند، و هودج نشینان را از صحنه بدر کرد، و همه امور برای شما هموار و استوار شد، جز شام که در شام نیز آثار تسلیم و انقیاد نمایان می شود. آنها را همان بس که دیدند و شما را همین بس که ما بدانسان که بودیم و بودند باز استواریم».

و نیز، همو در جنگ جمل ام المومنین عایشه را مورد خطاب قرار داده و گوید:

وصی رسول الله من دون اهله                                    و انت علی ما کان من ذاک شاهد

«او تنها «وصی» رسول الله در خانواده اوست و نو خود بر آنچه هست و باید، گواه و شاهد بوده ای.».

و عمرو بن احیحه – پس از خطبه ابن زبیر و خطبه امام حسن (ع) در روز جمل – گفت:

حسن الخیر یا شبـــیه ابـــیه                                    قمت فینا مـــقام خـــیر خطیب

قمت بالخطبه التی صدع الل                                 له بها عن ابیک اهــل العــیوب

و کشف القناع فاتضـــح الأمـــ                                 رو اصلـــحت فاســدات القلوب  

لست کابن الزبیر لجلج فی القـــ                             ول و طأ طأ عــنان فسل مــریب

و أبـــی الله ان یـــقوم یـــما قــا                               م به ابن الــــو صی و ابن النـــجیب     

ان شخصا بین النبی - لک الخــــ                            سیــر – و بین الوصی غیر مشوب

«ای حسن نیک سرشت ! ای همانند پدر! تو در میان ما جایگاه بهترین سخنور را گرفتی. خطبه ای خواندی که خداوند به وسیله آن زبان یاوه گویان را از پدرت باز داشت. پرده ها را کنار زدی تا حقیقت آشکار شد و بداندیشی های درونی اصلاح گردید. تو همانند ابن زبیر نیستی که با تردید سخن گفت و عنان سبکسری و فرومایگی و سرکشی را رها کرد. و خدا نخواست که او در جایگاهی قرار بگیرد که فرزند «وصی» و زاده نجیب قرار گرفت. براستی  شخصیتی چون تو- ای خیر محض- که عصاره نبی و «وصی» است، خالص و ناب و غیرمشوب خواهد بود».

ابن ابی الحدید پس از ذکر ابیات مذکور گوید: «این اشعار و ارجوزه ها همگی را ابومحنف لوطا بن یحیی در «کتاب وقعه جمل» آورده است.

منـابـع

کلیــد واژه هــا