شخصیت ادبی کمیت اسدی

کمیت بن زید اسدی، شاعر مبارز و آزادی خواه شیعه بین سال های 80 تا 126 هجری قمری است ابوالمستهل کمیت بن زید اسدی، نسبش به الیاس بن مضر ابن نزار می پیوندد. ابوالفرج اصفهانی می گوید: «وی شاعری سرآمد، دانا به لغات عرب و آگاه از ایام (جنگها، حوادث) آنان، و از شعرای قبیله بزرگ مضر و زبان آنان بوده است، که مضری ها را بر قحطانی ها (عرب یمن) ترجیح می داده و با شعرای قحطان هماور بوده است، همواره آنان را می کوبیده و از مثالب و وقایع اطلاع داشته و به بیان افتخارات می پرداخته است؛ وی در روزگار بنی امیه می زیسته و به تشیع مشهور و معروف بوده است.»
ابوعبید بصری (م. 209 ق)، ادیب نحوی و لغوی معروف می گوید: اگر برای بنی اسد جز کمیت منقبتی نبود، آنان را بس بود.
ابوعکرمه ضبی می گوید: اگر شعر کمیت نبود، لغت عرب ترجمانی نداشت.
از معاذ هراء پرسیدند: «بزرگترین شاعر کیست ؟ گفت از میان شاعران دوره جاهلیت یا دوره اسلام؟ گفتند: از دوره جاهلیت؟ گفت: امرو القیس، زهیربن أبی سلمی، عبید ابن أبرص.» گفتند: «از دوران اسلام؟ گفت: فرزدق جریر، اخطل، راعی. گفتند: کمیت را نام نبردی؟ گفت: او بزرگترین شاعر دوران گذشته (جاهلیت) و دوران کنونی (دوره اسلامی) است.»
فرزدق نیز به کمیت اسدی گفته است: تو بزرگترین شاعران گذشته و اکنون هستی.
ادیبان بزرگی مانند ابن سکیت بغدادی، ابن کناسه اسدی، ابوحفص ابن بکیر و ابوسعید سکری، به اشعار کمیت و گردآوری و روایت و نقل آن اهتمامی به سزا داشته اند. عبدالملک اصمعی (لغت شناس و ادیب معروف) نیز اشعار را گردآوری کرده است.
یاقوت حموی، از احمدبن نسابه کوفی نقل کرده که ابن عبده نساب می گفته است: مردم انساب عرب را درست نمی دانستند، تا اینکه کمیت «نزاریات» (هاشمیات) را ساخت، و در آن قصاید از این دانش پاره بسیاری آورد. من اشعار او را دیدم، هیچ کس را از او به انساب و ایام عرب داناتر نیافتم؛ اشعارش را گرد آوردم، و همان ها در تصنیف کتاب «أیام العرب» کمک من بود.
کمیت دارای صفات و ویژگی هایی بود که کمتر در کسی گرد آمده است: او «خطیب بنی اسد»، «فقیه شیعه» و «حافظ قرآن کریم» بود. پر دل بود، و خطی زیبا داشت، و تیر اندازی بود که در قبیله «بنی اسد» همسان نداشت؛ سواری دلاور و پر سخاوت بود، در سخنرانی و خطابه نیز فصیح بود و توانی کامل داشت.