مشیت الهی در عذاب و رحمت

بیان مشیت الهی در عذاب و رحمت، در مواردی از قرآن کریم از جمله در سوره اعراف آمده است. خداوند با اشاره به دعای موسی (ع) می فرماید:
«و اکتب لنا فی هذه الدنیا حسنه و فی الآخره إنا هدنا إلیک قال عذابی أصیب به من أشاء و رحمتی وسعت کل شیء فسأکتبها للذین یتقون و یوتون الزکاة و الذین هم بآیاتنا یومنون* الذین یتبعون الرسول النبی الأمی الذی یجدونه مکتوبا عندهم فی التوارة و الأنجیل یأمر هم بالمعروف و ینهاهم عن المنکر و یحل لهم الطیبات و یحرم علیهم الخبائث و یضع عنهم إصرهم و الأغلال التی کانت علیهم فالذین آمنوا به و عزروه و نصروه و اتبعوا النور الذی أنزل معه أولئک هم المفلحون؛ (موسی گفت:) و برای ما در این دنیا و در آخرت، نیکی مقرر فرما، ما به سوی تو بازگشته ایم، فرمود: عذاب خود را به هر کس بخواهم می رسانم، و رحمت من همه چیز را فرا گرفته است. آن را برای کسانی که تقوا پیشه کنند و زکات بپردازند، و آنان که به آیات ما ایمان می آورند، مقرر خواهم داشت* آنان که از این پیامبر و نبی "امی" پیروی می کنند. پیامبری که صفاتش را در تورات و انجیل نزد خود می یابند. آنان را به معروف فرمان داده و از منکر بازمی دارد، پاکیزه ها را بر آنان حلال شمرده و ناپاکها را حرام می کند و بارهای سنگین و زنجیرهائی را که بر آنان بود برمی دارد. پس، کسانی که به او ایمان آوردند و گرامی داشتند و یاریش کردند و از نوری که با او نازل شده پیروی نمودند، آنان همان رستگارانند.» (اعراف/ 156- 157)
در سوره انبیا می فرماید:
«إقترب للناس حسا بهم و هم فی غفله معرضون* ما یأتیهم من ذکر من ربهم محدث إلا استمعوه و هم یلعبون* لاهیه قلوبهم و أسروا النجوی الذین ظلموا هل هذا إلا بشر مثلکم أفتأتون السحر و أنتم تبصرون* قال ربی یعلم القول فی السماء و الارض و هو السمیع العلیم* بل قالوا أ ضغاث أحلام بل افتراه هو شاعر فلیاتنا بآیه کما أرسل الأولون* ماء امنت قبلهم من قریه أهلکناها أفهم یومنون* و ما أرسلنا قبلک إلا رجالا نوحی إلیهم فسئلوا أهل الذکر إن کنتم لا تعلمون* و ماجعلناهم جسدا لایأکلون الطعام و ما کانوا خالدین* ثم صدقناهم الوعد فأنجیناهم و من نشاء و أهلکنا المسرفین* لقد أنزلنا إلیکم کتابا فیه ذکرکم أفلا تعقلون؛ (روز) حساب مردم به آنان نزدیک شد و آنان همچنان در غفلت و بی خبری روی گردانند!* هیچ یادآور تازه ای از سوی پروردگارشان برای آنان نمی آید مگر آنکه آن را شنیده و به بازی می گیرند* دلهاشان در لهو و بی خبری فرو رفته، و آنان که ستم کردند پنهان و درگوشی گفتند: آیا او جز بشری همانند شماست؟! آیا با آنکه می بینید از پی سحر می روید؟!* (پیامبر) گفت: پروردگارم همه سخنان آسمان و زمین را می داند، و او شنوا و داناست* گفتند: (اینها وحی نیست) بلکه خوابهای آشفته است، یا آن را به دروغ به خدا نسبت داده، نه بلکه او یک شاعر است! باید برای ما معجزه ای بیاورد، همان گونه که پیامبران پیشین فرستاده شدند* هیچ یک از آبادیهای پیش از اینان (که نابودشان کردیم) ایمان نیاوردند. آیا اینان ایمان می آورند؟* ما پیش از تو، جز مردانی که به آنان وحی می کردیم (موجود دیگری) نفرستادیم. اگر نمی دانید از آگاهان بپرسید* ما پیامبران را کالبدهایی که غذا نخورند قرار نداده بودیم، آنان عمر جاویدان هم نداشتند!* سپس وعده ای را که به آنان داده بودیم راست گردانیدیم، و مسرفان را هلاک نمودیم!* ما بر شما کتابی نازل کردیم که مایه تذکر و اعتلای شما در آن است، آیا درک نمی کنید؟!» (انبیا/ 1- 10)
در سوره "اسراء" فرموده: «من کان یرید العاجله عجلنا له فیها ما نشاء لمن نرید ثم جعلنا له جهنم یصلاها مذموما مدحورا* و من أراد الآخرة و سعی لها سعیها و هو مومن فاولئک کان سعیهم مشکورا* کلا نمد هئولاء و هئولاء من عطاء ربک و ما کان عطاء ربک محظورا؛ هر کس که زندگی زودگذر دنیا را بخواهد، هر چه" بخواهم" و به هرکس "اراده" کنیم در دنیا به او می دهیم، سپس جهنم را برایش مقرر داریم تا نکوهیده و رانده ملازم آن گردد* و هرکس خواهان آخرت باشد و برای آن بکوشد (در حالی که مومن باشد) پاداش سعی او داده خواهد شد* هریک از دو گروه را از عطای پروردگارت افزونی دهیم که عطای پروردگات هیچ گاه (از کسی) دریغ نشده است.» (اسراء/ 18- 20)
در سوره "انسان" می فرماید: «إن هولاء یحبون العاجله و یذرون وراءهم یوما ثقیلا* إن هذه تذکره فمن شاء اتخذ إلی ربه سبیلا * و ما تشاون إلا یشاء الله إن الله کان علیما حکیما* یدخل من یشاء فی رحمته و الظالمین أعدلهم عذابا ألیما؛ اینان زندگی زودگذر دنیا را دوست داشته و روز سختی را پشت سر خود رها می کنند! این یک یادآوری است، پس هر که خواهد راهی به سوی پروردگارش برگزیند و شما چیزی نمی خواهید مگر آنکه خدا "بخواهد" خدا دانا و حکیم است. هر کس را "بخواهد" در رحمت خود وارد می کند. و برای ستمکاران عذابی دردناک آماده کرده است.» (انسان/ 27- 31)