تفسیر برخی از آیات سوره نور

خداوند در آیه 36-37 سوره نور می فرماید: «فی بیوت اذن الله ان ترفع و یذکر فیها اسمه یسبح له فیها بالغدو و الاصال* رجال لا تلهیهم تجارة و لا بیع عن ذکر الله و اقام الصلوة و ایتاء الزکوة یخافون یوما تتقلب فیه القلوب و الابصار؛ در خانه ‏هايى كه خدا رخصت داده كه (قدر و منزلت) آنها رفعت‏ يابد و نامش در آنها ياد شود در آن (خانه)ها هر بامداد و شامگاه او را نيايش میكنند* مردانى كه نه تجارت و نه داد و ستدى آنان را از ياد خدا و برپا داشتن نماز و دادن زكات به خود مشغول نمیدارد و از روزى كه دلها و ديده‏ ها در آن زيرورو میشود می‏ هراسند». مقصود از این «فی بیوت» (در خانه هایی) چیست؟ شاید همه مفسرین گفته اند مقصود این است که آن چراغی که ما در آیه 35 مثال زدیم، در خانه هایی اینچنین باشد. طبعا این سؤال به وجود می آید که آن چراغ را در هر خانه ای اگر ذکر می کرد کافی بود، چرا اینهمه قید در آن آمده است که آن چراغ در خانه ای باشد که آن خانه چنین و چنان باشد. این خودش مؤید همین است که آن مثل، مثل انسان است، و در روایتی که در تفسیر صافی نقل می کند فرموده اند: «هی بیوتات الانبیاء و الرسل و الحکماء و ائمه الهدی؛ این، خانه های پیغمبران و مرسلین و حکما و ائمه است، خانه های اکابر معنوی بشر است». حال چه فرق است بین خانه ای که مال یکی از اولیاء خدا باشد و خانه ای که مال دیگران باشد؟ بلکه از نظر ساختمان و خشت و گل و آجر و سیمان و غیره همیشه خانه دیگران بر خانه اینها ترجیح داشته است. خود آیه نشان می دهد و در روایات هم آمده است که مقصود از این خانه ها، خانه های گلی و ظاهری نیست، مقصود همان انسانها و بدنهای آنهاست، یعنی اینها انسانهایی هستند که بدنشان مسجد و معبد روحشان است. در روایات ما هم هست که مقصود از این خانه ها آنها هستند.
قتاده یکی از مفسرین و فقهای زمان خودش است، البته از مفسرین اهل تسنن و در کوفه بوده است. او در سفری که به مدینه می رود، خدمت امام باقر مشرف می شود و از امام سؤالاتی می کند و جوابهایی می شنود و در مقابل سؤالات امام درمی ماند و در خودش خیلی احساس حقارت می کند. بعد به امام عرض می کند که من با عالمهای زیادی روبرو شده ام ولی در مقابل هیچکس به اندازه شما خودم را گم نکرده و مضطرب نشده ام. حضرت فرمود: می دانی که در مقابل چه کسی قرار گرفته ای؟ «بین یدی بیوت اذن الله ان ترفع و یذکر فیها اسمه» در مقابل آنهایی قرار گرفته ای که خدا آنان را بیوت نامیده است، یعنی این که در مقابل توست یکی از آن بیتهاست. بعد خود او منصفانه اقرار کرد و گفت: یابن رسول الله! تصدیق می کنم که مقصود از آن بیوت که در قرآن آمده است، خانه های سنگی و گلی نیست، خانه های انسانی است.