وظیفه مسلمین در برابر احتمال خیانت طرف پیمان

خداوند در آیه 58 از سوره انفال می فرماید:«و اما تخافن من قوم خیانة فانبذ الیهم علی سواء ان الله لا یحب الخائنین؛ و هرگاه از قومی بیم خیانت (در پیمان) داشتی، تو هم مثل خودشان پیمانشان را لغو کن، چرا که خداوند خائنان را دوست نمی دارد.» ممکن است بپرسید: فرضا ما با قومی پیمان بستیم، پیمانی مؤکد. آیا حتما باید صبر کنیم اول آنها نقض عهد بکنند بعد ما پیمانمان را به هم بزنیم؟ و حال آنکه گاهی علائمی در دست داریم که اگر ما صبر کنیم که دشمن عمل خودش را انجام بدهد کلا همان پس معرکه است. مثلا فرض کنید یک دولت اسلامی با دولت دیگری چنین قراردادی بسته است.
سرویسهای اطلاعاتی، اطلاعات دقیق داده اند که چه نشسته اید! آنها آماده حمله هستند و می خواهند از آرامش شما سوء استفاده کنند. در اینجا وظیفه مسلمین چیست؟ آیا این است که بگویند چون ما پیمان بسته ایم باید به پیمان خودمان وفادار باشیم، و صبر کنند تا آنها شبیخونشان را بزنند و کار از کار بگذرد؟! و یا این است که بگویند حالا که سرویسهای اطلاعاتی چنین خبری آورده اند پس ما پیش دستی بکنیم؟ هم آن نادرست است و هم این. قرآن می گوید در اینگونه موارد که علائم خیانت آن کسی که پیمان بسته آشکار است، شما نه سکوت بکنید و نه پیشدستی.
قبلا به آنها اعلام بکنید که به موجب اطلاعاتی که به ما رسیده است شمابه عهد خودتان پایبند نیستید پس ما رسما اعلام می کنیم که پیمان ما از این ساعت منتفی است و ما کأن لم یکن حساب می کنیم، تا در یک حد سواء و متعادل و برابر قرار بگیرید. بعد از این اعلام هر تصمیمی که می خواهید بگیرید. در این صورت با عدالت رفتار کرده اید. پس نه صبر کنید تا آنها کارشان را انجام بدهند و شما اغفال شده باشید و نه پیشدستی کنید و آنها را غافلگیر نمایید که عمل شما خیانت به انسانیت باشد، بلکه این کار را انجام دهید که هم احتیاط است و حذر و هم انسانی.
می فرماید: «و اما تخافن من قوم خیانه» و اگر از قومی بیم خیانت پیدا کردید، یعنی به موجب علائم و امارات و اطلاعاتی که به شما رسیده است، خوف خیانت داشتید «فانبذ الیهم» آن عهدنامه را بینداز به سوی آنها یعنی به آنها اعلام کن که از این ساعت دیگر پیمانی ندارید «علی سواء» تا دو طرف با یکدیگر مساوی بشوید، آنها بدانند، شما هم بدانید که از این ساعت دیگر پیمانی در کار نیست.
«ان الله لا یحب الخائنین» خدا خیانتکاران را دوست ندارد. مفسرین می گویند جمله «ان الله لا یحب الخائنین» علت است برای آن تقدیری که در اینجا هست. یعنی مبادا قبل از اینکه به آنها اعلام بکنید، پیمانتان را عملا نقض کنید که در این صورت شما خیانت کرده اید. خدا خیانتکاران را دوست نمی دارد.