واصل بن عطا

ابوحذیفه واصل بن عطا معتزلی، معروف به غزال در سال 80 هـ.ق، در مدینه متولد شد. از متکلمین بزرگ در علم کلام بود. دوران جوانی و درس و بحث او در بصره بود، در اوایل در مجلس درس حسن بصری همیشه حاضر می شد. اما به تدریج با اختلاف نظری که با او پیدا کرد، حسن بصری او را از مجلس خود دفع کرد. او به مکتب معتزله روی آورد و به عمروبن عبید شیخ معتزله گرایش پیدا کرد. این مرد با اینکه در علم و درس و بحث، کمال داشت ولی جالب بود که مخرج راء نداشت و به جای آن غین تلفظ می کرد از این رو در خطبه ها و صحبت هایش سعی می کرد کلماتی که حرف راء داشت به زبان نیاورد و به جای آن از کلمات مترادف آن استفاده می کرد و این نهایت قدرت او بر بلاغت بود. از همین جهت حکایت های عجیبی هم از او نقل کرده اند و این برایش ضرب المثل در بین دیگران شده بود، واصل در سال 181 هـ. ق در سن 106 سالگی فوت کرد. تالیفات زیادی از او به جای مانده از جمله:
1- کتاب اصناف المرجئه
2- کتاب التوبه
3- المنزله بین المنزلتین
4- معانی القرآن
5- الخطب در عدل و توحید
6- ماجرا میان او و عمروبن عبید
7- کتاب خطبه ای که در آن حرف راء ندارد
8- السبیل الی معرفة الحق
9- طبقات اهل العلم و الجهل
10 – الدعوه و غیرها.