لیث بن سعد

ابوالحارث لیث بن سعد بن عبدالرحمن فقیه اهل تسنن و محدث و امام و پیشوا در مصر بود. لیث، اصلا ایرانی و ظاهرا اصفهانی بود و از موالی قیس بن رفاعه. تولد او سال 93 یا 94 هـ ق، اهل قلقشنده که 3 فرسخ با قاهره فاصله دارد. او از صاحبان مکاتب به شمار می رود، اگر چه گویند که پیرو "ابوحنیفه" بوده است. در مصر قاضی بود و مورد اطمینان مردم و مصریان تابع فتوای او بودند. به گفته شافعی، او از "مالک بن انس" امام مالکی ها، اعلم و فقیه تر بود ولی مردم ارزش او را ندانستند و مالک را به عنوان امام برای خود انتخاب کردند. روزی نزد "ابن وهب" مسائل لیث خوانده شد، مردی که آنجا بود گفت: چقدر لیث این مسائل را نیک گفته، گویا از مالک شنیده است. ابن وهب رو کرد به آن مرد و گفت: مالک از لیث شنیده، به خدا قسم هیچکس را از لیث بن سعد، فقیه تر ندیدم.
وی بسیار سخی و کریم بود، هر سال درآمد او 5000 دینار بود که تمام آن را خرج میکرد و می بخشید. یکبار "امام مالک" طبقی از خرما برای او هدیه داد، او آن طبق را پر از طلا کرد و برگرداند. نقل است که یکبار هم برای دوستان خود در پالوده، دینارها گذاشت تا آنها بخورند و به علم مشغول باشند. سال 13 هـ ق در بیست سالگی به حج رفت و از نافع غلام "ابن عمر" حدیث شنید. لیث بن سعد در روز 5 شنبه ماه شعبان سال 175 هـ ق در مصر وفات کرد. در روز جمعه در قرافه صغری، دفن شد، قبر او زیارتگاه مردم است. او را "لیث بن سعد اصفهانی" و نیز "لیث بن سعد فهمی" می گویند.