فسا

فسا نام شهری است در ۱۴۵ کیلومتری جنوب شیراز واقع در استان فارس. این شهرستان با شهرستانهای داراب، جهرم، استهبان، زرین دشت و شیراز همسایه است. این شهر دارای یک واحد دانشکده پزشکی و یک واحد دانشگاه آزاد اسلامی و یک واحد دانشگاه پیام نور است. گفته شده که تاریخ فسا حداقل به زمان هخامنشیان برمی گردد که در آن زمان نام این شهر پسه یا پسا بوده که بعد از حمله اعراب به فسا تبدیل می شود.
فسا از نظر کشاورزی شهری پر رونق است. از نظر تولید گندم و ذرت رتبه اول کشور ایران را داراست. با توجه به آب و هوای مناسب این شهر، وجود نخل های گرمسیری و درخت گردو و دیگر گونه های درختی در این شهر متداول است. فسا در کشت پنبه نیز رونق فراوان دارد. قرار گرفتن در مسیرهای اصلی بندر عباس و کرمان به شیراز، این شهر را از یک موقعیت استراتژیکی برخوردار کرده است.
زرتشت خورگان که استاد مزدک بوده است از اهالی این شهر است که سالها در بیزانس (روم شرقی) به سر می برد و در آنجا با کتب فلسفی یونانی از جمله جمهوریت افلاطون آشنایی پیدا کرد و تحت تأثیر اندیشه مدینه فاضله افلاطون قرار گرفت. افکار زرتشت خورگان که بیشتر جنبه اقتصادی و اجتماعی داشت، توسط شاگردش مزدک به جامعه ایرانی معرفی شد.
می گویند بانی اصلی آیین مزدکی مردی زردشت نام از اهل فسا بود و به نوعی مانویت دعوت می کرد مخالف کیش رسمی مانوی. این مرد دعوت خود را در روم ظاهر کرد و سپس به ایران سفر کرد و به دعوت پرداخت. در روم این شخص به نام «بوندس» معروف بوده است. پس نتیجه این می شود که فرقه مورد بحث ما یکی از شعب مانویه بوده که قرب دو قرن قبل از مزدک در کشور روم تأسیس یافته و مؤسس آن یکنفر ایرانی زردشت نام پسر "خورگان" از مردم "پسا" بوده است.
از اشارات مندرجه در کتب عربی چنین مستفاد می شود که زردشت (فسائی) پیشوایی بوده که دعوت او فقط جنبه نظری داشته است، اما مزدک که مرد عمل بوده و به قول طبری در نزد طبقه عامه خلیفه زردشت به شمار می آمده است، رفته رفته نام مؤسس اصلی را تحت الشعاع قرار داد و در همان عهد خود، فرقه را به اسم مزدکیه مشهور نمود.

این شهر اکنون دارای چهار بخش می باشد. بخش مرکزی، شیبکوه، نوبندگان و ششده و قره بلاغ از بخشهای این شهرستان می باشند.
از قدیمی ترین روستاهای بخش مرکزی می توان به کوشک قاضی اشاره نمود. این روستا در سمت جنوب شرقی شهر فسا واقع شده است که مواضع تاریخی نظیر تل نخودی و قلعه رحمت آباد در حاشیه آن و سمت کوه توده قرار دارند. از شخصیت های بزرگ عصر گذشته این شهر می توان به روزبهان بقلی فسایی اشاره نمود.