نظر مادیون درباره دین
اصحاب حس و مادیون می گویند: پیروی از دین تقلید است و علم از تقلید منع کرده است. آنها می گویند: دین از خرافات دوره دوم زندگی انسان است. اینان زندگی انسان را به چهار دوره تقسیم کرده اند:
1- دوره افسانه ها و اساطیر.
2- دوره دین.
3- دوره فلسفه.
4- دوره علم.
این گفتار بر اساس علم نیست و خود یک رأی خرافی است. زیرا اینکه می گویند: پیروی از دین تقلید است، جوابش این است که: دین مجموعه ای است از معارف مربوط به مبدأ و معاد و یک سلسله قوانین اجتماعی و عبادی و معاملی که همه از راه وحی و نبوت اخذ شده است. صحت و راستی وحی و نبوت از راه دلیل و برهان ثابت شده است.
حس گرایی و پیروی از امور غیر ثابت (هوی و هوس)
مجموعه اخباری که یک نفر راستگو بدهد راست است و پیروی از آن پیروی از علم است، زیرا فرض ما این است که از راه برهان علم پیدا کرده ایم که مخبر آن راستگو است. عجیب است که این حرف را کسانی می زنند که در اصول زندگی و شیوه های اجتماع در خوردنی، پوشیدنی، آشامیدنی، امور مربوط به زناشویی و مسکن و سایر چیزها جز تقلید و پیروی از هوی و هوس چیز دیگری در دست ندارند. تقلید کورکورانه و پیروی از چیزهای غیر ثابت. جالب این است که برای «تقلید» نام دیگری آفریده اند. اسم تقلید را «پیروی از رویه ای که دنیای مترقی آن را بپسندد» گذاشته اند.
بدین ترتیب اسم تقلید محو شده، ولی راه و رسم آن به جای مانده است، کلمه تقلید به صورت یک کلمه بیگانه و نا آشنا در آمده ولی معنای آن مأنوس و آشناست. این شعار که «دلو خود را داخل دلوهای دیگران کن» یعنی: «همرنگ جماعت باش» یک شعار علمی و باعث پیشرفت تمدن شده ولی شعار: «لا تتبع الهوی فیضلک عن سبیل الله»؛ «از هوی و هوس پیروی مکن که تو را از راه خدا بیرون می برد» (ص/ 26) یک تقلید دینی و یک گفته خرافی است!
تاریخ دین و فلسفه
بنابراین دین از منبع وحی و علم سرچشمه گرفته و کاملا علمی است، ولی رویه دنیای متمدن درست بر عکس و سراسر تقلید است. اینکه سیر حیات انسانی را به چهار دوره تقسیم کرده اند، تاریخ دین و فلسفه که در دست ماست این تقسیم را تکذیب می کند، زیرا طلوع دین حضرت ابراهیم (ع) بعد از دوران فلسفه هند و مصر و کلدان بود. دین حضرت عیسی (ع) بعد از فلسفه یونان بود. دین حضرت محمد (ص) یعنی دین اسلام بعد از فلسفه یونان و اسکندریه بود و خلاصه آخرین اوج فلسفه پیش از اوج دین بوده و ما در جای خود بیان کردیم که دوره دین توحید بر همه ادیان تقدم دارد. تقسیمی که قرآن کریم در تاریخ انسان می کند بدین ترتیب است:
1- دوران سادگی.
2- دوران وحدت ملت ها.
3- دوران حس و ماده.