بررسی روایات ستوده شده درباره قیام های پیش از ظهور حضرت مهدی(ع)

در روایاتی آمده است که قبل از قیام مهدی (ع) اقوامی قیام می کنند و زمینه را برای قیام مهدی(ع) آماده می سازند، و از آنها در روایات به نیکی یاد شده شده است، اگر قیامهای قبل از حضرت مهدی (ع) باطل و دعوت به طاغوت بود این روایات مفهوم صحیحی نداشت. در اینجا به دو روایت از طرق شیعه و اهل سنت قناعت می کنیم، در حالی که روایات بسیار بیش از این است. در حدیثی از امام ابوالحسن الاول (امام کاظم علیه السلام) می خوانیم که فرمود: «رجل من اهل قم یدعو الناس الی الحق یجتمع معه قوم کزبر الحدید لا تزلهم الریاح العواصف و لا یملونمن الحرب و لا یجبنون و علی الله یتوکلون والعاقبه للمتقین»، «مردی از اهل قم قیام می کند و مردم را دعوت به حق می نماید، جمعیتی گرد او را می گیرند که مانند پاره های آهن (سخت و محکم) هستند، طوفانهای سخت آنها را تکان نمیدهد، و از جنگ خسته نمی شوند و ترس به خود راه نمی دهند و بر خدا توکل می کنند و عاقبت برای پرهیزکاران است»!

در بعضی از روایاتی که به این گونه قیامها اشاره می کند تصریح شده که آنها زمینه ساز قیام حضرت مهدی(ع) هستند، و به هرحال نشان می دهد که قیامهای مشروعی قبل از قیام مهدی(ع) صورت می گیرد، قیامهای خونین و برای دعوت به سوی حق توام با پیروزی.

در حدیثی در سنن ابن ماجه، از منابع معروف اهل سنت، می خوانیم: گروهی از جوانان بنی هاشم خدمت پیامبر(ص) آمدند، هنگامی که پیامبر (ص) آنها را دید، چشمانش پر از اشک شد و رنگ مبارکش دگرگون گشت، سوال شد چرا در صورت مبارک شما آثار ناراحتی می بینیم فرمود: «انا اهل بیت اختار الله لنا الاخره علی الدنیا، ان اهل بیتی سیلقون بعدی بلاء وتشریدا وتطریدا حتی یاتی قوم المشرق معهم رایات سوء فیسالون الخیر فلا یعطونه فیقاتلون وینصرون فیعطون ماسالوا فلا یقبلونه حتی یدفعوها الی رجل من اهل بیتی فیملاها قسطا کما ملنوها جورا فمن ادرک ذلک منکم فلیاتهم ولو حبوا علی الثلج»، «ما خاندانی هستیم که خداوند آخرت را برای ما بر دنیا برگزیده و خاندان من بعد از من با حوادث سخت و تبعید و کنار زدن آنها (از مقامهایشان) روبرو می شوند تا اینکه گروهی از مشرق می آیند که با آنها پرچمهای سیاه است، مطالبه نیکی می کنند (و خواهان حق و عدالت می شوند) اما به آنها نمی دهند، پس پیکار می کنند و یاری می شوند و پیروز می گردند و آنچه را می خواهند به آنها می دهند، ولی آنها پذیرا نمی شوند تا آن را به کسی از اهلبیت من بسپارند، پس زمین را از عدالت پر می کنند آنگونه که از ظلم پرشده است، هر کدام از شما آن زمان را درک کند باید به آنها بپیوندد هر چند روی برفها با سینه راه برود»! از ذیل روایت به خوبی استفاده می شود که این قیام در آستانه قیام مهدی (عج) و قبل از آن واقع می شود و زمینه ساز قیام آن حضرت خواهد بود و قیامی مشروع است.

از مجموع آنچه گفته شد به خوبی استفاده می شود که قبل از قیام مهدی(ع) قیامهای دیگری صورت می گیرد که جنبه الهی دارد، بعضی به نتیجه می رسد و بعضی به شکست منتهی می شود، و چنان نیست که هر پرچمی که قبل از حضرت مهدی(ع) برافراشته شود پرچم طاغوت باشد هر چند با اجازه اهل بیت علیهم السلام یا در مسیر اهداف آنها قرار گیرد(دقت کنید). اینک روایاتی که می گوید: «هر قیامی قبل از قیام مهدی(عج) صورت گیرد قیامی شرک آلود و در مسیر طاغوت است باید آنچنان تفسیر شود که هم با مسلمات فقهی و احکام امر به معارف و نهی از منکر «مبارزه با فساد» سازگار باشد و هم با قیامهای متعددی که در زمان معصومین واقع شده و بر آن صحه نهادند هماهنگ گردد، و برای تفسیر این روایات چند راه در پیش داریم:

1- منظور از آن قیامهایی است که بدون اذن و اجازه معصومین یا حکام شرع و نائبان عام امام در عصر غیبت صورت بگیرد.

2- منظور قیامهایی است که به قصد دعوت به خویش و نه دعوت به سوی اهداف آل محمد(ص) انجام گیرد که در روایات مکرر به آن اشاره شده است.

3- منظور قیامهایی است که در مقاطع خاصی صورت می گیرد که هیچگونه آمادگی برای این گونه قیامها نیست، و ائمه هدی علیهم السلام برای پیشگیری از این قیامهای زودرس و ناپخته آن جمله ها را فرمودند و از آن نهی کردند.

در اینجا بازگشت به قرآن مجید می کنیم و دعوتهای عمومی قرآن را می نگریم که امت اسلامی را دعوت به قیام بر ضد ظالمان و حمایت از مظلومان و اقامه قسط و عدل می کند. در آیه 75 سوره نساء می خوانیم: «و ما لکم لاتقاتلون فی سبیل الله والمستضعفین من الرجال والنساء والولدان الذین یقولون ربنا اخرجنا من هذه الفریه الظالم اهلها واجعل لنا من لدنک و لیا و اجعل لنا من لدنک نصیرا»، «چرا در راه خدا و (در راه) مردان و زنان و کودکانی که (به دست ستمگران) تضعیف شده اند، پیکار نمی کنید؟! همان افراد (ستمدیده ای) که می گویند: پروردگارا! ما را از این شهر که اهلش ستمگرند، بیرون ببر! و از طرف خود برای ما سرپرستی قرار ده و از جانب خود یار و یاوری برای ما تعیین فرما». روشن است که این آیه و همچنین آیات مشابه که در زمینه اقامه قسط و عدل یا دفاع از مظلومان و مبارزه با ظالمان سخن می گوید انحصار به زمان و مکان خاصی ندارد، و یکی از اصول زیربنایی اسلام است و هر جا مقدمات و زمینه های این هدف فراهم گردد باید بدون فوت وقت به آن اقدام نمود.