یادداشت های ملاصدرا

یکی از نفائسی که تاکنون مخفی بوده جزوه مختصری است که به قلم فیلسوف بزرگوار ملاصدرای شیرازی که توسط محقق دانشمند آقای محمد برکت به دست آمده و به زیور طبع آراسته گردیده است. گمان این است که بسیاری پس از مطالعه این جزوه نظرشان نسبت به ملاصدرا تغییر می نماید. این فیلسوف بزرگ، مردی متعبد و مقید به آداب شرع و اهل دعا و توجه و اعتقاد جازم به اهل بیت (ع) و احترام شدید به فقهای بزرگ بوده است. این یادداشت ها کاملا به طور طبیعی نگاشته شده است و هیچ وجهی جز بیان حقیقت در آنها نیست بنابراین برای هر محققی خواندن آن و تعمق در آنها و شناخت بیشتر ملاصدرا لازم است.

زندگینامه صدرالدین شیرازی (ملاصدرا):
محمد بن ابراهیم شیرازی ملقب به صدرالدین و مشهور به ملاصدرا یا صدرالمتالهین در حدود سال 979 یا 980 هجری قمری در شهر شیراز متولد شد. پدرش ابراهیم بن یحیی قوامی یکی از وزرای دولت صفویه و مردی با نفوذ و ثروتمند بود که با نهایت کوشش به تربیت و تعلیم یگانه پسر خود کمر همت بست. زندگانی ملاصدرا را می توان به سه دوره تقسیم نمود: 1- دوره طلبگی و تلمذ و بحث و مطالعه کتب قدما و آرای حکما در شیراز و اصفهان. در این دوره وی به تتبع و تفحص آرای فلاسفه و کلام و فلاسفه مشائی و اشراقی اشتغال داشت. 2- مرحله تهذیب نفس و ریاضت و مکاشفه در روستای کهک (در نزدیکی قم) که نهایتا به کشف حقایق ربانی و علوم الهی منجر گردید. 3- مرحله تألیف و تدریس در شیراز در مدرسه ای که الله وردی خان، والی فارس بنا نهاده بود. طی این دوره ملاصدرا تقریبا تمام آثار خود را تألیف کرد. ملاصدرا حکمت الهی و فلسفه اسلامی را وارد مرحله جدید کرد، وی در آنچه علم اعلی یا علم کلی یا فلسفه اولی با حکمت الهی خوانده می شود و تنها همین بخش است که به حقیقت، فلسفه است و فلسفه حقیقی خوانده می شود، مقام فلاسفه پیش را تحت شعاع قرار داد، اصول و مبانی اولیه این فن را تغییر داد و آن را بر اصولی خلل ناپذیر استوار کرد. آخوند تا پایان عمر در شیراز به تألیف و تدریس پرداخت و در این ایام هفت بار پای پیاده به مکه سفر کرد که در بازگشت از هفتمین سفر، در بصره در سال 1050 هجری قمری درگذشت.
اساتید: شیخ بهاءالدین عاملی مشهور به شیخ بهایی، میرداماد، میرابوالقاسم فندرسکی عارف و زاهد و ریاضی دان بی همتای آن عصر و...
شاگردان: ملاصدرا شاگردان بسیاری را تربیت کرد اما از مشهورترین آنها: ملامحسن فیض کاشانی و مولا عبدالرزاق لاهیجی بودند که هر دو علاوه بر داشتن سمت شاگردی، داماد وی نیز بودند.
آثار: الحکمة المتعالیه (اسفار اربعه)، شرح الهدایة، المبدا و المعاد، حدوث العالم، المشاعر، شرح شفا، الشواهد الربوبیه، اجوبة المسائل، تفاسیر بعضی از سوره های قرآن کریم و...

چند نکته:
1. این یادداشت ها بعد از سال 1014 و قبل از سال 1030 و همچنین بعد از تألیف کتاب مبدأ و معاد نوشته شده است.
2. از میان 37 یادداشت تعداد 7 یادداشت آن نظرات خود ملاصدرا و مابقی نقل قول از کتاب های دیگران است.
3. در اولین صفحات نسخه به خط مرحوم ملاصدرا، زیارت جامعه کبیره ثبت شده است، این به این دلیل است که ایشان به خواندن این زیارت مداومت داشته اند.

ساختاربندی کتاب:
*مقدمه به قلم آیت الله مجدالدین محلاتی
*یادداشت های ملاصدرا: اختیارات الایام، اخذ العلم من العلماء، آخذ العهد عندالله، اخفاء الدعاء، الامامة، بحث حول اجل، البسائط، تعریف الفلسفه، الجوع، خطبه النکاح، خلق الانسان، الدعاء لقضاء الحاجات، دعامن ابن المساک، دعاء لرفع الشدة، الذریه، سقیفه نوح، الشعب، عمل لیلة النصف من رجب، علم الله، فاء العطف، فضل القرآن، الفقاهه، محبه الله، مقدمات الدعاء، النجوم، النظر الی الله، الوجود، الیونانیون.
*گزیده اشعار
*فهرست کتابخانه شخصی ملاصدرا: حدود 104 مورد کتاب است از جمله: القرآن المجید، تفسیر مجمع البیان، قواعد الاحکام، شرایع الاسلام، شرح مختصر العضدی، کتاب عوارف المعارف، تاج المآثر، المصباح الصغیر، مکارم الاخلاق و...
*فهرست الفبایی کتابخانه شخصی ملاصدرا
*تصویر دست خط مرحوم ملاصدرا
*فهرست منابع
* فهرست موضوع
این کتاب در سال 1377 توسط انتشارات بیدار در قم چاپ و منتشر گردیده است. تنظیم و تحقیق کتاب بر عهده محمد برکت بوده است.

منـابـع

کلیــد واژه هــا