اصفهان

شهر اصفهان مرکز استان اصفهان و شهر ری است در بخش مرکزی ایران که پایتخت چند دودمان از پادشاهان پیشین ایران، به ویژه صفویان بوده است. اصفهان سومین شهر بزرگ کشور از نظر جمعیت (پس از تهران و مشهد) و از شهرهای تاریخی ایران است. آب و هوای آن معتدل و دارای فصول منظم است. از فراورده های آن می توان به پنبه، تنباکو، غلات، برنج و صیفی و از هنرها و صنایع دستی آن به نقره کاری، برنج کاری، قلم کارسازی، مینیاتور سازی و خاتم کاری اشاره کرد.

موقعیت جغرافیایی و تقسیمات سیاسی استان
استان اصفهان با مساحتی حدود 105937 کیلومتر مربع بین 30 درجه و 43 دقیقه تا 34 درجه و 27 دقیقه عرض شمالی خط استوا و 49 درجه و 36 دقیقه تا 55 درجه و31 دقیقه طول شرقی از نصف النهار گرینویچ قرار دارد. این استان که در مرکز ایران واقع شده است از شمال به استانهای مرکزی، قم و سمنان؛ از جنوب به استانهای فارس و کهکیلویه و بویراحمد؛ از شرق به استانهای لرستان و چهار محال بختیاری محدود است.
بر اساس آخرین تقسیمات کشوری، این استان دارای 17 شهرستان، 60 شهر، 37 بخش و 116 دهستان و مرکز آن اصفهان است.

جغرافیای تاریخی استان
در ادوار پیش، اصفهان نقش پلی را داشت که قسمتهای کم ارتفاع شرق فلات ایران را با سرزمین های کوهستانی غرب مرتبط می ساخت و برای اطراق سرمازدگان کوهستان غرب و گرما زدگان و خستگان هوای خشک شرق، محل مناسب و مطلوبی بود. از اصفهان قبل از اسلام، یعنی دوره حکومت مادها و دوره شاهنشاهی هخامنشیان، اشکانیان و ساسانیان اطلاعات زیادی در دست نیست و از آن دوره ها، آثار قابل توجهی بر جای نمانده است. آنچه مسلم است استقرار جلگه اصفهان در میان بیابان ها و کوه های خشک مرکزی ایران از یک طرف و اهمیت و موقعیت ارتباطی خاص آن در مرکز فلات پهناور ایران از طرف دیگر، تاریخ و سابقه آن را به سابقه و قدمت کشور ایران مرتبط کرده است. پیش از برپایی پادشاهی مادها، اصفهان حد شرقی ممالکی بوده است که بابلی ها از آن اطلاع داشته اند و به احتمال قوی جزو ناحیه انزان یا (انشان) بوده است.
استان اصفهان یکی از بزرگترین مراکز تولید انواع مختلف صنایع دستی ایران محسوب می شود. این استان از قدیم الایام مهد هنرهای زیبا و صنایع ظریفه بوده است. تزئینات آجری، کاشی کاری، گچ بری و انواع خط در آثار تاریخی اصفهان، از حدود قرن ها پیش تا دوره معاصر، بر اطراف و جوانب مناره ها و داخل و خارج مساجد، قصرها و هنرهای زری دوزی و قلم کاری، ترمه و نقره کاری و تذهیب و تحریر انواع کتاب، قرآن و قطعات نگارگری و نقاشی جملگی به مرکزیت هنری اصفهان گواهی می دهند.
سیم کشی، زرکشی، زربافی، گلابتون دوزی، پولک دوزی، زنجیره بافی، قالی بافی و نساجی از صنایع دستی رایج اصفهان است. این صنایع در عهد شاهان صفوی رونق فراوان داشت. در دوران قاجاریه، بازار صنایع دستی در اصفهان از رونق افتاد. ولی بعد از انقلاب مشروطه باز توسعه یافت.
به طور کلی طرح و نقش عموم مصنوعات دستی اصفهان اعم از فرش و قلمکار و ظروف قلم زنی و کاشی، دوختنی های روی پارچه تحت تاثیر طرحهای تزئینی دوران صفویه قرار دارد و طراحان اصفهان، به نسبت قدرت درک و مهارت خود از آثار قدیمی اقتباس می کنند و با خلاقیت خود، آنها را زیباتر می سازند.

شهرستانها
1- اردستان
2- اصفهان
3- فلاورجان
4- فریدان (داران)
5- فریدون شهر
6- گلپایگان
7- کاشان
8- خوانسار
9- خمینی شهر
10- نائین
11- نجف آباد
12- نطنز
13- شاهرضا (قمشه)
14- سمیرم

بناهای یادبود تاریخی
1- مدرسه آقابزرگ، کاشان
2- عمارت عالی قاپو
3- تالار اشرف، اصفهان
4- خانه بروجردی ها، کاشان
5- مدرسه چهار باغ، اصفهان
6- کاخ چهل ستون، اصفهان
7- کبوترخانه، اصفهان
8- بازار اصفهان، اصفهان
9- باغ و عمارت فین، کاشان
10- پل خواجو، اصفهان
11- کاخ هشت بهشت، اصفهان
12- پل مارنان، اصفهان
13- قلعه نارنج یا نارین، اصفهان
14- پل شهرستان، اصفهان
15- تپه های سیلک، کاشان
16- پل سی و سی پل (33 طاق قوسی)، اصفهان

بناهای یادبود مذهبی
1- مسجد جامع عباسی (امام)، اصفهان
2- مسجد جامع اردستان، اصفهان
3- مسجد جامع اصفهان، اصفهان
4- امامزاده هلال بن علی، کاشان
5- امامزاده شاهزاده ابراهیم، کاشان
6- مسجد شیخ لطف الله، اصفهان
7- کلیسای وانک، اصفهان
8- مسجد جامع زواره، زواره

فرهنگ و هنر
1- روستای ابیانه، کاشان
2- موزه چهل ستون، اصفهان
3- صنایع دستی
4- موزه ملی کاشان، کاشان

منـابـع

کلیــد واژه هــا