اصول پیوستگی ضروری بین حوادث و موجودات جهان

اصولی که اثبات پیوستگی ضروری و عمومی بین حوادث و موجودات جهان بر آن ها متکی است، از این قرار است:
* قانون علت و معلول عمومی
*ضرورت علت و معلول
* سنخیت علت و معلول
*جهان هستی، همه به یک علت العلل (علت علت ها) منتهی می شود.
1- اصل اول، همان قانون پایه و بدیهی ای است که همه علوم به آن اتکاء دارند و انکار آن، مستلزم انکار همه چیز و غرق شدن در غرقاب سوفیسم است.
2- اصل دوم، مبین این حقیقت است که هر معلول، وقتی به وجود می آید که نه تنها علت او موجود باشد؛ بلکه از ناحیه وجود علت، ضرورت پیدا کرده باشد. مادامی که وجود یک معلول از ناحیه علت خود ضروری نگردد محال است که آن معلول به وجود آید، و بالعکس؛ وقتی که علت تامه (کامل) یک شیء، محقق شد، وجود معلول را ایجاب می کند و در این صورت موجود نشدن معلول محال است. از این اصل نتیجه می شود که هر چیزی که موجود شده، وجودش ضرورت داشته است و هر چیزی که موجود نشده، عدمش ضرورت داشته است.
3- اصل سوم، ارتباط مشخص علت و معلول را تضمین می کند و نتیجه می دهد که هیچ علتی نمی تواند بجای معلول خودش، معلول دیگری را بوجود آورد و هیچ معلولی نیز ممکن نیست از غیر علت خودش بوجود آید.
4- از این سه اصل، نتیجه می شود که جهان یک نظام قاطع و غیر قابل تبدیلی دارد، و با ضمیمه شدن اصل چهارم که همان اصل توحید است، ارتباط و پیوستگی قاطع و عمومی بین همه حوادث جهان استنباط می گردد.

وجوب و امکان بالقیاس
در فلسفه، اصطلاحی هست تحت عنوان وجوب بالقیاس و امکان بالقیاس. مورد این اصطلاح این است که وقتی یک حادثه را با یک حادثه دیگر مقایسه می کنیم، اگر با فرض وجود حادثه اول، وجود دیگری ضروری باشد، می گوییم حادثه دوم نسبت به حادثه اول وجوب بالقیاس دارد؛ ولی اگر با فرض حادثه اول، وجود و عدم حادثه دوم هر دو تا ممکن باشد می گوییم حادثه دوم نسبت به حادثه اول امکان بالقیاس دارد.
در نظر سطحی، چنین پنداشته می شود که بین برخی از حوادث و حوادث دیگر وجوب بالقیاس است و مواردی هم هست که بین دو حادثه هیچگونه رابطه ضروری نیست و بین آنها امکان بالقیاس حکمفرما است؛ ولی در نظر دقیق تر می یابیم که بین هر دو حادثه ای که در جهان اتفاق می افتد، وجوب بالقیاس حکومت می کند و امکان بالقیاس تحقق خارجی ندارد؛ زیرا همه حوادث بالاخره در یک علت رأس اشتراک دارند و چون بین هر علت و معلولی رابطه ضرورت وجود دارد، بین همه حوادث، ضرورت حکمفرماست.

منـابـع

کلیــد واژه هــا