اختیار امام حسین علیه السلام به قیام با علم به خطر قطعی

علم امام (ع) چیست و تا چه حد است؟ آیا امام علم به مرگ خود دارد که چگونه و به چه طریق کشته خواهد شد، حتی علم به ساعت و شب یا روز مرگ خود دارد؟

مقام قرب و علم امام
امام (ع) به موجب اخبار کثیره، مقامی از قرب دارد که هر چه را بخواهد به اذن خدا می تواند بداند و از آن جمله است علم به تفصیل مرگ و شهادت خود، با جمیع جزئیات آن. و این مسئله هیچ گونه محظوری از راه عقل ندارد و از راه شرع نیز روایاتی است که هر یک از ائمه لوحی از جانب خدا دارد که وظایف خاصه وی در آن ثبت شده است و در عین حال به حفظ ظواهر حال و راه و رسم زندگی مأموریت دارند.

اقدام اختیاری در عین خطر قطعی
و از این جا پاسخ شبهه ای که گاهی وارد می کنند، روشن می شود و آن این است که اقدام نمودن به خطر قطعی عقلایی نیست، انسان به کاری که می داند خطر قطعی و خاصه خطر جانی قطعی برای وی دارد، به حکم عقل خود هرگز اقدام نمی کند، پس چگونه متصور است امام (ع) که اقل عقلا است به کاری که می داند مرگ و شهادت او را در بردارد، اقدام کند؟ اصولا انسان به کاری که خطر قطعی او را می داند به اختیار خود اقدام نمی کند، علاوه بر این امام چگونه می تواند راضی شود که خود را به اختیار خود به دهان مرگ و نابودی اندازد و عالم انسانیت را از برکات وجود خود محروم سازد؟
پاسخ: عقلایی نبودن اقدام اختیاری به خطر قطعی و معلوم برای این است که غالبا انسان هر کاری را برای بهره برداری خود انجام می دهد و در نتیجه کاری را که مستلزم از بین رفتن و نابودی خود او سات انجام نمی دهد، ولی اگر انجام گرفتن کار را مهمتر از بقای زندگی خود تشخیص دهد، حتما دست به کار زده، از نابودی خود باک نخواهد داشت و برای اثبات این مطلب از نهضت ها و انقلابات، صدها مثال می توان پیدا کرد، شاهد زنده این مطلب واقعه کربلا و نهضت حسینی است، حالا فرض کنید اقدام سیدالشهداء شهادت اختیاری نبود، ولی اقدام هر یک از شهدای کربلا به مرگ قطعی که هیچ تردید نیست که آنان چند ساعت زنده ماندن امام (ع) را به زنده ماندن خود ترجیح می دادند و مهمتر می دانستند و لذا یکی از دیگری خود را به دهان مرگ انداختند و کشته شدند.
و از این جا روشن می شود که آنچه در شبهه گفته شد (اصولا انسان به کاری که خطر قطعی او را می داند به اختیار خود اقدام نمی کند) سخنی است بی پایه. خدای متعال در کلام خود در وصف حال فرعون و فرعونیان می فرماید: «وجحدوا بها و استیقنتها انفسهم؛ معجزات و دعوت موسی (ع) را انکار کردند، در حالی که یقین به صحت و حقانیت آنها داشتند» (نمل/ 14). آنان به نص قرآن کریم به هلاکت قطعی خود در صورت کفر و انکار یقین داشتند با این همه اقدام کردند. و هم از این جا روشن می شود که آنچه در شبهه گفته شده که امام (ع) چگونه راضی می شود که خود را اختیارا تسلیم مرگ کند و عالم انسانیت را از برکات وجود خود محروم می سازد؟ گفتاری است بی اساس، زیرا چنانچه اشاره شد امام (ع) اهمیت شهادت خود را نسبت به ادامه زندگی خود می دانست و ترجیح می داد، یک نفر شیعه، بلکه یک نفر مسلمان، بلکه یک نفر انسان با شعور و هوش نباید از آثار حیرت انگیز شهادت حسینی در عالم اسلام و بالاخص در جهان تشیع در این مدت چهارده قرن (تقریبا) غفلت ورزد.

تاریخ تاریک اسلام در زمان معاویه
در سر تا سر فقه پهناور اسلامی که به موجب حدیث متواتر ثقلین، معلم مسایل آن، خاندان پیغمبر اکرم (ص) می باشند، از حضرت سیدالشهدا حدیثی منقول نیست. (از حضرت سیدالشهداء (ع) روایاتی در مسایل فقهی از طرق شیعه نقل شده است، ولی آنها روایاتی است که به روایت ائمه دیگر مانند حضرت صادق و حضرت موسی بن جعفر و حضرت رضا (ع) رسیده مثلا: «عن الصادق عن ابیه عن آبائهم عن علی (ع) و عن النبی (ص)» و آنچه ما نفی کردیم روایتی است که غیر امام از آن حضرت نقل کرده باشد که دلیل مراجعه مردم باشد).
آری از بعض دانشمندان نقل کردند که یک حدیث پیدا کرده، این است محصول ده سال امامت سیدالشهدا (ع) و از این جا معلوم می شود که در اثر وقعی که حکومت بیست ساله معاویه به وجود آورده بود، خاندان پیغمبر اکرم (ع) در چه وضع ناگواری قرار داشتند و اعراض عامه مردم از آن حضرت به چه حد بوده و چه روزگار تاریکی می گذرانیده اند. حالا بهره این زندگی چند ساله امام (ع) را با آثار حیرت انگیز و زنده هزار و سیصد ساله (تقریبا) شهادت امام (ع) که در جهان اسلام به ظهور و بروز پیوسته مقایسه کنید تا صحت و سقم این شبهه که (چرا امام (ع) با استقبال شهادت خود عالم اسلام را از برکات وجودی خود محروم می سازد) معلوم شود.

تقدیر حکیمانه خداوند در شهادت امام حسین
علاوه بر آنچه گذشت اگر این شبهه ای داشته باشد، پیش از آنکه مثلا به سیدالشهدا وارد شود، به تقدیر خداوندی وارد است که چرا خدای تعالی برای امامی که دنیا باید از زندگی او بهره مند شود، شهادت مقدر فرمود و خون پاکش به زمین ریخته شد؟ آیا این شبهه (در صورتی که پاسخ گذشته را ندانیم یا نپسندیم) پاسخی جز این دارد که بگوییم خدای تعالی حکیم علی الاطلاق است و کار بی حکمت و مصلحت نمی کند؟ تقدیر شهادت امام (ع) نیز مانند سایر تقدیرات او خالی از حکمت نیست، اگر چه ما حکمت و  مصلحت آن را ندانیم. حالا در صورتی که شبهه را متوجه امام (ع) کنند باز هم این پاسخ جاری است، زیرا امام (ع) مظهر حکمت خدا است و هرگز کار بی حکمت و مصلحت نمی کند.

منـابـع

کلیــد واژه هــا