کتاب رسائل حکیم سبزواری
این کتاب مجموعه رسائل کلامی و فلسفی و عرفانی حکیم متاله و عارف بزرگ حاج ملاهادی بن مهدی سبزواری است که تقریلا بیست و پنج سال قبل توسط جلال الدین آشتیانی جمع آوری شده و در دسترس طالبان معرفت قرار گرفته است. این مجموعه مشتمل به 19 رساله فارسی و عربی است.
زندگینامه حاج ملاهادی بن مهدی سبزواری:
ملاهادی بن مهدی بن حاج میرزا هادی بن میرزا مهدی بن محمدصادق سبزواری در سال 1212 هجری قمری در سبزوار متولد شد. ایشان یکی از بزرگترین حکیمان و عارفان قرن 13 هجری قمری و از نامدارترین شاگردان و شارحان حکمت صدرایی است. حکیم سبزواری 7 ساله بود که پدرش مرد. در ده سالگی برای تحصیل به مشهد مقدس رفت و ده سال اقامت کرد. شهرت حکمای اصفهان او را برای تحصیل عرفان و فلسفه به اصفهان کشید و حدود هفت سال در آنجا اقامت کرد سپس به مشهد مراجعت کرد و در مدرسه حاج حسن به تدریس پرداخت. آنگاه عازم بیت الله شد. در مراجعت اجبارا دو سه سالی در کرمان اقامت کرد و به تربیت نفس و ریاضت پرداخت. در همه مدتی که آنجا بود به کمک خادم مدرسه به خدمت طلاب قیام کرد و بعد دختر همان خادم را به زنی گرفت و رهسپار سبزوار شد. قریب به چهل سال بدون آنکه حتی یک نوبت از آن شهر خارج شود در آنجا توقف کرد و به کار مطالعه و تحقیق و تدریس و تالیف و عبادت و ریاضت نفس و تربیت شاگردان پرداخت تا در عصر روز بیست و پنجم ذی الحجه سال 1289 قمری در سبزوار درگذشت.
آرامگاه او در دروازه نیشابور سبزوار (اکنون معروف به فلکه زند) قرار دارد. حاج ملاهادی سبزواری در شعر و اسرار تخلص می کرد.
اساتید: حاج ملاحسین سبزواری، آقا محمدعلی نجفی، حاج محمدابراهیم کلباسی و...
شاگردان: آخوند ملا محمد سبزواری، کاظم خراسانی، حاج فاضل، ادیب نیشابوری و...
آثار: اسرار الحکم، شرح مثنوی، الراح و القراح، شرح دعای صباح، شرح الاسماء و...
ساختاربندی کتاب:
این کتاب شامل یک مقدمه و 19 رساله به شرح زیر است:
- مقدمه شامل: سخنی در تدوین و تالیف تاریخ فلسفه از عصر میرداماد تا زمان حاضر (400 سال اخیر)
- در بیان آنکه صدرالمتالهین به واسطه تحقیقات، رشته فلسفه اسلامی را رونق خاص بخشید.
- در بیان منزلت و مرتبه سعید شهید شیخ اشراق در فلسفه اسلامی.
- در بیان مقام و مرتبه فیلسوف علامه ابن رشد در حکمت اسلامی.
- معرفی آثار و افکار متأله محقق حکیم سبزواری و بیان خصوصیات.
- رسائل شامل:
- هدایة الطالبین در معرفت انبیاء و ائمه معصومین (به فارسی) مشتمل بر مباحث نبوت و امامت در 6 فصل.
- جواب مسائل آقامیرزا ابوالحسن رضی (اقامه براهین بر وجود نفس و جواب از مناقشه ی مسائل)
- جواب مسائل شیخ محمد ابراهیم واعظ تهرانی (در حقیقت طینت و معانی آن)
- جواب مسائل سید صادق سمنانی (اقامه براهین بر توحید و دفع مناقشات مسائل)
- جواب مسائل یکی از فضلای قم (بیان حقیقت طینت و کیفیت ظهور اختلاف در موجودات و...)
- جواب مسائل میرزا بابای گرگانی
- جواب مسائل ملااحمد دامغانی
- جواب مسائل ملا اسماعیل عارف بجنوردی (متن عربی) (تحقیق در بیان مراد از حدیث موجود در تفسیر صافی)
- جواب مسائل ملااسماعیل عارف بجنوردی (تحقیقات عالیه در جواب مشکلات مسائل فاضل در سیر انشقاق قمر و نقل کلام سید محقق داماد)
- جواب مسائل ملااسماعیل بجنوردی
- جواب مسائل ملااحمد یزدی (بیان اقوال در حقیقت وجود و تحقیق در افکار قائلان به توحید عامی و خاصی و...)
- جواب مسائل فاضل تبتی (نقل سؤال عالمانه فاضل در مساله عالم مثال، نزولی، صعودی و...)
- جواب مسائل ملااسماعیل عارف بجنوردی
- المحاکمات و المقاومات، شرح رساله العلم بحرینی
- رساله در اشتراک وجود و صفات الهیه بین حق و خلق (جواب سؤال حکیم سبزواری از یکی از دوستان)
- رساله در مشارکت حد و برهان (جواب سوال یکی از فضلا به عربی)
- جواب مسائل سید سمیع خلخالی (تحقیق در بیان کلام معجز نظام علی بن ابیطالب (ع))
- جواب مسائل ملااسماعیل میان آبادی
- شرح حدیث علوی «معرفتی بالنورانیه...» که به خواهش ذوالفقار علی خان بسطامی نوشته شده است. (بانضمام سؤال سائل و قصیده ای که در وصف فیلسوف سروده است)
این کتاب در سال 1370 توسط انتشارات اسوه و به کوشش مرحوم میرزا محمد قمی (ره) به چاپ رسیده است. تعلیق و تصحیح: سیدجلال الدین آشتیانی.
Sources :
جلال الدین آشتیانی- رسائل حکیم سبزواری (مشتمل بر مباحث مهم عرفانی و فلسفی و مسائل اعتقادی)