مقالات احمدیه در علم اخلاق
این کتاب یکی از آثار و تألیفات میرزا احمد آشتیانی است که به زبان فارسی نگاشته شده است. این کتاب شامل سه مقاله در بیان فواید خودشناسی (مقاله اول) و اصول اخلاق (مقالات دوم و سوم) است.
معرفی اجمالی نویسنده:
میرزا احمد آشتیانی فقیه و فیلسوف شیعی امامی، چهارمین و کوچک ترین فرزند میرزا حسن مجتهد آشتیانی، فقیه سرشناس روزگار ناصرالدین شاه و مظفرالدین شاه قاجار، به سال 1300 هجری قمری در تهران دیده به جهان گشود و پس از پایان تحصیل مقدمات عربی و ادبیات فارسی، به خواندن سطوح فقه و اصول در خدمت پدر خود پرداخت و بعد از درگذشت وی (1319 ق/ 1901 م)، تحصیلات خویش را نزد علمای دیگر مانند سیدمحمد یزدی، میرزاهاشم رشتی، حکیم کرمانشاهی و... دنبال کرد و آنگاه در مدرسه سپهسالار به تدریس معقول و منقول مشغول شد. در 1340 قمری رهسپار نجف اشرف گشت و افزون بر کسب فیض از محضر استادانی چون علامه نائینی و آقا ضیاءالدین عراقی، خود نیز مجلس درس فلسفه دایر ساخت. در 1350 قمری به ایران برگشت و بقیه عمر را در تهران به تدریس فقه و اصول و علوم عقلی، تألیف کتاب و ارشاد مردم گذراند. وی هنگام وفات متصدی مدرسه علمیه مروی، بزرگترین حوزه علمیه تهران، بود. میرزا احمد افزون بر احاطه بر علوم عقلی و نقلی، در پزشکی قدیم و دانش های قدیم و دانش های ریاضی نیز دستی داشت. خط را بسیار زیبا مینوشت و با تخلص «واله» شعر میسرود. وی عارفی خلیق، متواضع، سلیم النفس، متعبد و مثل اعلای پارسایی بود. میرزا احمد از 5 تن از مراجع زمان گواهی اجتهاد داشت. ثمره ازدواج ایشان دو پسر و چهار دختر بود. آیت الله آشتیانی روز سه شنبه سوم تیر ماه 1354/ چهاردهم جمادی الثانی 1359 هـ.ق در 95 سالگی پس از حدود 80 سال تعلیم و تعلم و تربیت انسان ها و خدمت به اسلام و مسلمانان چشم از جهان فرو بست. ایشان در مقبره خانوادگی ایشان در صحن حرم حضرت عبدالعظیم به خاک سپرده شده اند.
ساختاربندی کتاب:
این کتاب شامل 3 مقاله به شرح زیر است:
- مقاله اول: (خداشناسی، خودشناسی) در بیان شناسایی انسان از آغاز وجود و شرح خوی های زشت و چگونگی علاج آنهاست. به عبارتی دیگر این مقاله در بیان بزرگترین فواید خودشناسی است. این مقاله شامل عناوین زیر است: مبدئیت غذا جهت تکون انسان- کار روده ها و رگ ها و کبد- عملیات قلب و ریه در خون- حواس ظاهر و باطن- عقل نظری و عملی- نور ایمان و...
- مقاله دوم: (ذکر اخلاق و صورت ظاهر و باطن انسان) در آغاز ذکر اخلاق و توضیح توقف قوام انسانیت بر دارایی خوی های جمیله و عادات پسندیده است.
- مقاله سوم: (بیان اصول اخلاق نیکو) در ذکر و یاد نمودن هر خلقی بالخصوص و طرح سخنانی که لازم یا مناسب با شرح مفاسد یا محاسن آن خلق و ضد آنست. این مقاله شامل عناوین زیر است: محاسن و مساوی خلق نیک و بد- غضب و آثار زشت آن- کینه و لوازم و درجاتش- حسد و مراتب و اسبابش- راه های علاج حسد- اسباب بخل و علاج آن- اقسام خلق و انصاف بشر- ریا و آنچه به آن ریا شود- کبر و آثار و اقسامش- تکبر به علم و دانش- اخلاق و اعمال- علاج تکبر- مرگ و راه آسانی آن- خودبینی و آثار زشت آن- غرور و اقسام آن- نصایح و...
Sources :
احمد آشتیانی- مقالات احمدیه در علم اخلاق