میرزا احمد آشتیانی

فقیه اصولی، فیلسوف و حکیم معاصر

پدرش: میرزا حسن (محمد حسن) آشتیانی، مجتهد معروف تهران و فقیه مشهور زمان قاجاریه که از شاگردان شیخ مرتضی انصاری بوده است.
میرزا احمد، کوچکترین و چهارمین فرزند پدر بود که بعد از تحصیل علوم مقدماتی عربی و ادبیات فارسی، مدتی در درس فقه و اصول پدرش حاضر و کسب علم نمود و بعد از رحلت ایشان در سال 1391 ق، برای ادامه ی تحصیلاتش در حوزه ی اساتیدی چون: شیخ مسیح طالقانی و سید عبدالکریم لاهیجی حضور یافت.
آنگاه دروس حکمت و فلسفه را دنبال کرده و ریاضیات و نجوم و طب را تحصیل نمود.

اساتید

1- آقا میرزا شهاب تبریزی (حکمت متعالیه)، ناظم الاطباء (علوم جدید و ریاضیات و طب)
2- میرزا هاشم اشکوری (عرفان نظری) نجم الدوله (علوم جدید و ریاضیات و طب)
3- میرزا حسن کرمانشاهی (حکمت مشاء)
آنگاه برای تکمیل علوم نقلی در سال 1340 ق، به عراق (نجف) رفت، و از محضر اساتید بزرگی چون "علامه میرزای نائینی" و "آقا ضیاء عراقی" کسب فیض نمود.
در مدت اقامتش در نجف، مجلس درس فلسفه برپا نمود و تدریس آن را شروع کرد.
در درس اسفار وی، فضلای درجه ی اول آنجا که بسیاری مجتهد مسلم بودند، شرکت می کردند.
از جمله استاد علامه بزرگ محمدحسین طباطبایی (صاحب تفسیر المیزان)، از حوزه درس ایشان، مدتها بهره مند بود و قسمتی از اسفار را نزد ایشان خوانده است.
این بزرگوار پس از ده سال به ایران بازگشت و ظاهرا بعد از سال 1350ق، در تهران به تدریس فقه و اصول و علوم عقلی، تألیف کتاب و ارشاد مردم پرداخت و شاگردان بسیاری پرورش داد و علاوه بر احاطه ی این علوم، در پزشکی قدیم و دانش های ریاضی، دست داشت!! بیش از چهل سال در تهران به تدریس مشغول بود.

گوشه ای از معرفی شخصیت و سیره میرزا

در تقوا و پارسایی، ضرب المثل و زبانزد خاص و عام بود.
بسیار متواضع، سلیم النفس، متعبد، دارای اخلاق نیکو و بسیار خوش خط بود. (خط را بسیار زیبا می نوشت) با تخلص "واله" شعر می سرود.
نیز از 5 نفر مراجع زمان، میرزا حسین نائینی، حائری یزدی، آقا ضیاء عراقی، سید ابوالحسن اصفهانی و حاج آقا حسین بروجردی، اجازه ی اجتهاد داشت.
فرزند بزرگ او «میرزا محمدباقر آشتیانی» یکی از علمای بزرگ و مشهور عصر حاضر ایران بود.

آثار

وی صاحب حواشی اسفار و شفا و شرح منظومه و شرح تجرید علامه و مصباح الانس و غیره می باشد.
بر اساس گزارش «رضا استادی»، جمعا 62 کتاب و رساله و حاشیه از «میرزا احمد» باقی مانده که حدود 27 کتاب و رساله ی آن چاپ نشده است. نیز 32 حاشیه بر کتابهای معتبر فقه، اصول، حکمت معانی و بیان، عرفان، صرف و نحو عربی، هیأت و منطق نوشته که اینها نیز به چاپ نرسیده است. اما برخی آثار چاپ شده:
1- رساله قول ثابت که شامل 5 اصل در اثبات خدا، اثبات علم خدا، اثبات لزوم بعث نبی، اثبات امامت، برزخ و معاد.
2- نامه ی رهبران (آموزش کتاب تکوین و یک دوره اصول عقاید فارسی)
3- طرائف الحکم در 2 جلد به عربی و فارسی
4- لوامع الحقائق
5- مقالات احمدیه
6- چهارده رساله ی فارسی که شامل اخلاق و توحید، آداب دعا، عیدیه، بیان نافع و... می باشد.
معظم له، تا هنگام وفاتش، متصدی مدرسه مروی، (بزرگترین حوزه ی علمیه ی تهران) بود.
حدود 100 سال عمر کرد و سال 1395 ق در تهران بدرود حیات گفت. مدفن ایشان در حرم حضرت عبدالعظیم می باشد.

Sources

Keywords