طرائف الحکم یا اندرزهای ممتاز

این رساله یکی از آثار و تألیفات میرزا احمد آشتیانی است که به دو زبان عربی و فارسی نگاشته شده است. این کتاب مجموعه ای است از میان هزاران حدیث منقول نبوی (ص) و اوصیای گرامیش (ع) در کتاب های معتبر شیعه امامیه انتخاب و گلچین شده است. چنان که میرزا احمد آشتیانی خود در مورد این کتاب می فرماید: هنگامی که در آثار و احادیث مرویه از اهل بیت عصمت و طهارت (ع) بر نوادری از آنها متوجه شدم گرچه هر سخنی که از ایشان نقل شده کلماتی کمیاب و جامع مجموعه های علوم محکمه الهیه است اراده نمودم آن احادیث را در کتاب جداگانه ای غیر از آن کتاب ها که مشتمل بر نوادر و غیر اینها است جمع نمایم و این کتاب را به طرائف الحکم نامیدم به جهت پیروی از آنچه از حضرت علی (ع) روایت شده: آسایش دهید آنها را به طرفه های حکمت.

معرفی اجمالی نویسنده:
میرزا احمد آشتیانی فقیه و فیلسوف شیعی امامی، چهارمین و کوچک ترین فرزند میرزا حسن مجتهد آشتیانی، فقیه سرشناس روزگار ناصرالدین شاه و مظفرالدین ‎شاه قاجار، به سال 1300 هجری قمری در تهران دیده به جهان گشود و پس از پایان تحصیل مقدمات عربی و ادبیات فارسی، به خواندن سطوح فقه و اصول در خدمت پدر خود پرداخت و بعد از درگذشت وی (1319 ق/ 1901 م)، تحصیلات خویش را نزد علمای دیگر مانند سیدمحمد یزدی، میرزاهاشم رشتی، حکیم کرمانشاهی و... دنبال کرد و آنگاه در مدرسه سپهسالار به تدریس معقول و منقول مشغول شد. در 1340 قمری رهسپار نجف اشرف گشت و افزون بر کسب فیض از محضر استادانی چون علامه نائینی و آقا ضیاءالدین عراقی، خود نیز مجلس درس فلسفه دایر ساخت. در 1350 قمری به ایران برگشت و بقیه عمر را در تهران به تدریس فقه و اصول و علوم عقلی، تألیف کتاب و ارشاد مردم گذراند. وی هنگام وفات متصدی مدرسه علمیه مروی، بزرگترین حوزه علمیه تهران، بود. میرزا احمد افزون بر احاطه بر علوم عقلی و نقلی، در پزشکی قدیم و دانش های قدیم و دانش های ریاضی نیز دستی داشت. خط را بسیار زیبا می‎نوشت و با تخلص «واله» شعر می‎سرود. وی عارفی خلیق، متواضع، سلیم ‎النفس، متعبد و مثل اعلای پارسایی بود. میرزا احمد از 5 تن از مراجع زمان گواهی اجتهاد داشت. ثمره ازدواج ایشان دو پسر و چهار دختر بود. آیت الله آشتیانی روز سه شنبه سوم تیر ماه 1354/ چهاردهم جمادی الثانی 1359 هـ.ق در 95 سالگی پس از حدود 80 سال تعلیم و تعلم و تربیت انسان ها و خدمت به اسلام و مسلمانان چشم از جهان فرو بست. ایشان در مقبره خانوادگی ایشان در صحن حرم حضرت عبدالعظیم به خاک سپرده شده اند.

ساختاربندی کتاب:
چندین عنوان از عناوین جلد اول کتاب عبارتند از: علامات و کمال عقل- نخستین آفریده خداوند- فضیلت ذکر خداوند-فضیلت عقل و علم- فضیلت علم و دانش- در کلام خداوند- وصایای حضرت موسی بن جعفر (ع) به هشام- تتمه وصایای امام کاظم (ع) و معنی توحید- صفات جلالیه و حدوث عالم- صفات کمالیه- اولین مخلوق- چگونگی ستایش خداوند- بیان لیلة القدر- عینیت علم خداوند با ذاتش- ذکر خداوند- جهاد اکبر- علامات مردمان مفسد- نتایج علم و دانش- مواعظ حضرت باقر (ع)- مواعظ حضرت صادق (ع)- مواعظ حضرت زین العابدین (ع)- مواعظ حضرت خاتم (ص)- مکالمه حضرت عیسی بن مریم (ع)- مواعظ امیرالمومنین (ع)- مواعظ امام حسین (ع) و...
چندین عنوان از عناوین جلد دوم کتاب عبارتند از: سخنان امام هفتم به هشام- موجبات دخول بهشت- وصله رحم- صفات متقین- حقیقت شکر- ولایت و احسان- در آثار توبه ثابت- در معنی صبر و قناعت- علامات مومن و شیعه- فضیلت سوره انعام- فضیلت روزه و افطار دادن- داستان عابد ریاکار- خطبه حضرت پیغمبر (ص)- احترام پیران- آداب غذا خوردن- از عبرت ها- دعا در صبح و شام- عاقبت گناه- سوالات حضرت موسی از خداوند- حدیث قدسی- نام و کنیه و القاب و مدفن ائمه اطهار (ع) و...

Sources

Keywords