علی اکبر نفیسی (ناظم الاطباء)

میرزا علی اکبر خان .... سعید شریف نفیسی، ملقب به "علی اکبر نفیسی" که به "ناظم الاطباء" مشهور، از پزشکان مشهور و دانشمند اواخر دوره قاجاریه که سال 1263 هـ ق، در کرمان بدنیا آمد، پدرش محمدحسن فرزند علی اکبر.... و جد دهمین او (حکیم برهان الدین نفیس بن عوض کرمانی) از معروفترین پزشکان اواسط قرن نهم هجری که به "طبیب نفیس" معروف بود و این لقب (نفیسی) برای ناظم الاطباء، از جهت انتساب او به جد بزرگش بود.
ناظم الاطباء، دوران اولیه تحصیل خود تا سن نوزده سالگی را در شهر کرمان (زادگاهش) تمام کرد و نزد مدرسین مشهور آن شهر، دروس مقدماتی و بعد حکمت را، شروع نمود. سال 1282 هـ ق، با کمک وکیل الملک (حاکم کرمان) برای تحصیل علم طب به تهران آمد و در مدرسه دارالفنون طهران، علم پزشکی را ادامه داد که بعد از سه سال که هنوز دوره پزشکی تمام نشده بود، طبابت گروه مهندسی به او محول شد و سال 1289 هـ ق فارغ التحصیل شد. بعد از آن، از طرف ناصرالدین شاه قاجار، مأمور به تأسیس بیمارستانی به سبک اروپایی شد که خودش رئیس بیمارستان و تا سال 1298 هـ ق، در این سمت باقی بود.
علی اکبر نفیسی (ناظم الاطباء) مقارن این ایام، به عضویت مجلس حفظ الصحه، درآمد. وی بعد از کناره گیری از ریاست بیمارستان، سفری به خراسان کرد و یکسال بعد به تهران برگشت. سال 1303 هـ ق به دعوت ظل السطان، به اصفهان رفت، مدتی هم به قمشه و نواحی بختیار، سفر کرد و بعد از 2 سال، مجددا به تهران برگشت و مشغول طبابت عمومی و وظائف محوله اش شد. سال 1310 که بیماری «وبا» شیوع پیدا کرد و اکثر پزشکان فرار کرده بودند، او با کمال شهامت در تهران ماند و صمیمانه به کار مداوای بیماران پرداخت. از همین رو، مورد توجه شاهانه واقع شد و در اثر امانت و صداقتش، جزو اطبای دربار و نتیجتا طبیب مخصوص اندرون شاه شد که تا سال 1328 هـ ق، در همین مقام بود. علی اکبر نفیسی، سال 1342 هـ ق، در سن 79 سالگی از دنیا رفت. شهرت وی بیشتر به جهت تألیف «فرهنگ نفیسی» یا «فرنودسار» که از مهمترین تألیفات اوست.

تألیفات:
1- پزشکی نامه، در علم تراپوتیک (داروشناسی)، از معروفترین کتب او که بسیار مورد توجه اهل فن است و سال 1314 هـ ق، تألیف شده است.
2- کتابی در علم تشریح
3- کتابی در پاتولوژی و کلینیک جراحی
4- رساله ای در فیزیک
5- رساله ای در جراحی
6- رساله ای در تراپوتیک
7- کتاب مذاکرات
8- نامه زبان آموز
9- کتاب تعلیمات ابتدائی (که چندین سال از کتب درسی سال اول و دوم مدارس بود).
10- دستور زبان فارسی (در تهران چاپ شده است).
برای اطلاع بیشتر از زندگی وی، به کتب مربوطه (مقدمه جلد اول فرهنگ نفیسی) و (تاریخ بیداری ایرانیان) و .... مراجعه شود.

Sources

Keywords