علی ابن رضوان مصری

ابوالحسن، علی بن رضوان بن علی بن جعفر، منجم، پزشک و فیلسوف مصری است. او بین سالهای 377 هـ ق تا 459 هـ ق زیسته است. او را گاهی "ابن رضوان" نیز خوانده اند. در «جیزه» مصر متولد شد و از 6 سالگی مشغول تحصیل شد. در 10 سالگی به قاهره آمد. او در 14 سالگی به مطالعه مباحث پزشکی پرداخت. پدر و مادرش را در جوانی از دست داد و لذا برای گذران زندگی به طالع بینی پرداخت. در این دوران (علیرغم) مشکلاتش طب و فلسفه را مطالعه می کرد. ابوالحسن در 32 سالگی پزشکی نامور شد تا آنجا که "الحاکم" خلیفه فاطمی او را به عنوان رئیس طبیبان مصر انتخاب کرد. ابوالحسن علاقه چندانی به سفر نداشت و حتی برای معالجه بزرگان، به نواحی اطراف قاهره هم سفر نمی کرد.
ابوالحسن طب را نزد استادی نیاموخت. بلکه این دانش را از طریق مطالعه کتاب مربوطه بخصوص نوشته های دانشمندان یونانی در طب و نجوم فرا گرفت و خود بر بسیاری از این نوشته ها شرح و تفسیر کرد. او همچنین نوشته های پزشکان ایرانی را هم خوانده، اما غالبا از آنها اشکال گرفته است. به عنوان مثال او ادعا کرد که "رازی" کتاب "جالینوس" را نفهمیده و در رد نظریات "رازی" در مبحث فلسفه الهی کتابی را با عنوان «کتاب الرد علی الرازی فی العلم الالهی و اثبات الرسل» نوشت. ابن رضوان با بسیاری از پزشکان معاصر خود، چه دور و چه نزدیک مکاتبات و مناظراتی داشته است که از جمله آنها می توان به "جورجیس بن یوحنا" از شاگردان "ابن طبیب" اشاره کرد. انتقادات ابن رضوان از نظریات برخی از دانشمندان چون ابن طبیب و دیگران موجب تألیف ردیه ای شد که "ابن بطلان مسیحی" آن را نگاشت و مناقشه ابن رضوان و ابن بطلان به صورت ردیه های متقابل تا سالها ادامه داشت. او در برابر جریان ضدارسطویی زمان خود، کتابی در دفاع از او نوشت. اگرچه ابن رضوان در مصر معروف بود، اما به نظر بسیاری از دانشمندان، او در زمینه طب و نجوم تبحر بالایی نداشته و گاهی نظراتش بی پایه و اساس است. البته برخی از معاصران او را شخصی نیک سیرت و آگاه می دانند. اما به هر حال آثار او در درجه دوم اهمیت است.
آثار او غالبا در زمینه پزشکی و اندکی پیرامون حکمت و ریاضی است که می توان از جمله آنها به عناوین زیر اشاره کرد:
1- تفسیر چهار مقاله از مقالات "بطلمیوس"
2- حاشیه بر مقاله اول "مجسطی"
3- دفاع مضار الابدان بارض مصر
4- رساله ای درباره بقای نفس پس از مرگ
5- رساله ای درباره فلج

Sources

Keywords