یونس بن عبدالرحمن
«یونس بن عبدالرحمن» یکی از یاران حضرت امام رضا (ع) و از اصحاب اجماع و ثقات محدثین شیعه است که روایات زیادی به نقل از او از حضرت ثامن الائمه (ع) وجود دارد و شرح حالش در همه کتب رجال و تذکره ها آمده است.
او در نزد امام کاظم و امام رضا (ع) مقامی ارجمند داشت و مورد اعتماد آن دو بزرگوار بود تا آنجا که امام رضا (ع) سه بار بهشت را برایش ضمانت کردند و می فرمودند: «یونس بن عبدالرحمن در زمان خود مانند سلمان در زمان خود بود.»
یونس پنجاه و یک حج به جای آورد که آخرین آنها از برای حضرت رضا (ع) بود.
کسب رضای امام رضا (ع)
جعفر بن عیسی می گوید: در خدمت امام رضا (ع) بودم که یونس بن عبدالرحمن هم در آنجا بود در این هنگام گروهی از اهل بصره بر آن حضرت وارد شدند.
امام (ع) به یونس اشاره کردند که در اطاقی بنشینید، وی در اطاقی که پرده ای بر آن آویخته بود نشست و فرمود: «تا اذن نداده ام نباید از جایت حرکت کنی.»
امام (ع) اجازه فرمودند بصریان وارد شوند. آنها پس از ورود، راجع به یونس بسیار بدگوئی کردند، و امام رضا نیز سرش را پائین انداخته و چیزی نمی گفت. آنها پس از آنکه نسبت به یونس مقداری گفتگو کردند، از امام (ع) وداع کرده و از منزل بیرون شدند، بار دیگر امام اجازه فرمود که از اطاق بیرون شود. یونس در حالی که گریه می کرد از اطاق بیرون آمد.
یونس گفت: «قربانت گردم، من یکی از حامیان امامت اهل بیت (ع) هستم، و اینک اصحاب من درباره ام چنین سخن می گویند.»
امام رضا (ع) فرمود: «ای یونس! از این سخنان نگران نباش، اکنون که امامت از شما رضایت دارد هر چه می خواهند بگویند، و از مقام و موقعیت شما چیزی کاسته نخواهد شد. ای یونس! با مردم طبق فهم و دانش آنها سخن بگو، و از آنچه درک نمی کنند دست بکش. ای یونس! اگر در دست راست تو یک مروارید باشد و مردم بگویند یک بعره در دست گرفته ای، و اگر یک بعره در دست چپ داشته باشی مردم بگویند یک دره است، آیا از این سخنان چیزی به تو سود می رساند؟ اینک ای یونس! اگر تو مطیع امامت باشی و راه حق را ترک نکنی، و امام خود را از خویشتن راضی نمایی، مردم نخواهند توانست به تو آسیب برسانند.»
شخصیت و موقعیت
شخصیت و موقعیت یونس بن عبدالرحمن در نزد امام رضا (ع) تا آنجا بود که آن حضرت به شیعیانی که از ایشان دور بودند، اجازه می داد که سؤالات خود را از یونس بن عبدالرحمن بپرسند و برای مسائلشان از او چاره جویی کنند. به طوری که العزیز بن مهتدی گوید: خدمت حضرت رضا (ع) عرض کردم: «راه من دور است و من قدرت ندارم، خدمت شما برسم، اینک بفرمائید من می توانم مسائل دین خود را از یونس بن عبدالرحمن بگیرم؟»
امام رضا (ع) فرمود: «مانعی ندارد.»
البته طبق بعضی از روایات گاهی پیش آمده که او در زمینه ای دچار خطا می شده، از جمله اینکه محمد بن عیسی قمی گوید: به طرف امام رضا (ع) رفتم، در این هنگام یونس بن عبدالرحمن با من روبرو شد، گفت: «کجا می خواهی بروی؟»
گفتم: «در نظر دارم نزد ابوالحسن بروم.»
گفت: «از او سؤال کنید بهشت خلق شده و اکنون موجود است، یا خیر؟ من عقیده دارم بهشت هنوز خلق نشده است.»
راوی گوید: من خدمت امام رضا (ع) رسیدم و عقیده یونس را برایش شرح دادم، و گفتم: «او عقیده دارد بهشت هنوز خلق نشده است.»
امام (ع) فرمود: «او دروغ گفته و راه خطا رفته است، اگر بهشت خلق نشده پس بهشت آدم (ع) در کجا است؟»
لازم به یادآوری است که در مورد یونس بن عبدالرحمن که یکی از ارکان اربعه و اصحاب اجماع و ثقات محدثین شیعه است، چند روایت نیز در قدحش وارد شده است، و از آنجا که این روایات مورد قبول اهل حدیث و فقها نیست، ما آن چند روایت را در اینجا ذکر نکردیم. چرا که مقام ارجمند این عالم جلیل القدر و موقعیت اجتماعی و مذهبی او موجب شد که گروهی بر او حسد برند و شایعات بی اساسی را درباره او انتشار دهند، و اخبار و روایاتی از زبان امام رضا (ع) نسبت به او جعل کنند و در بین شیعیان انتشار دهند. مخالفان او سعی می کردند چهره مقدس او را در جامعه زشت نشان دهند، و این روایات که در جرح او وارد شده باید از طرف این اشخاص جعل شده باشد، و الله اعلم.
Sources :
علامه محمد باقر مجلسى- بحارالانوار- جلد 2 و جلد 48
بن بابویه- عیون اخبار الرضا علیه السلام
شیخ عباس قمی- سفینه البحار- جلد 1