ام‌ایمن
«برکه بنت ثعلبه بن عمرو» مشهور به «ام ایمن» و «ام الظباء» است، اما کنیه اش بر نام او غلبه دارد؛ بنابراین به «ام ایمن» شهرت بیشتری دارد. او کنیز حبشی در اختیار حضرت آمنه و یا حضرت عبدالله بن عبدالمطلب بود که ارثا به پیامبر (ص) رسید و دایه رسول اکرم (ص) شد و در کودکی آن حضرت را پرورش داد.
نقل کرده اند که پس از درگذشت آمنه در ابواء، ام ایمن پیامبر (ص) را تا ورود به مکه مراقبت کرد و گویا همچنان تا مدتها در خدمت پیامبر (ص) بود و بعدها جزء اصحاب حضرت شد.
شخصیت و موقعیت
ام ایمن مورد عنایات و محبت بسیار پیغمبر (ص) بوده، حتی نوشته اند حضرت گاهی او را مادر خطاب می کرد و احادیثی از منزلت بلند او نزد پیامبر (ص) نقل شده است، به طوری که رسول اکرم (ص) می فرمودند: «ام ایمن امی بعد امی؛ ام ایمن، بعد از مادرم در حکم مادر من است.» همچنین: «هذه بقیة اهل بیتی؛ او جزو اهل بیت من است.»
همچنین نقل کرده اند که پیامبر (ص)، ام ایمن را در خانه اش دیدار می کرد و پس از او ابوبکر و عمر هم به پیروی از پیامبر (ص)، چنین می کردند. به همبن دلیل در برخی منابع حدیثی، بابی به عنوان «فضایل ام ایمن» آمده است. در برخی منابع شیعی هم، با احترام از او یاد شده است.
ام ایمن از مهاجرین بود که به سرزمین حبشه و سپس به مدینه هجرت کرد. رسول اکرم (ص) پس از ازدواج با حضرت خدیجه، ام ایمن را آزاد فرمودند و او با «عبید بن حارث (زید) خزرجی» ازدواج کرد و پسرش، ایمن، متولد شد و شهرت او از نام همین پسر است. پس از مرگ همسرش، عبید، با «زید بن حارثه» از موالی حضرت خدیجه که آزاد شده و سپس فرزند خوانده پیامبر (ص) بود، ازدواج کرد و فرزندش اسامه متولد شد.
ام ایمن از اولین گروندگان به اسلام بود. او زنی شجاع بود، تا اندازه ای که در جنگهای حنین، احد و خیبر شرکت کرد و جنگجویان را سیراب، و مجروحان را مداوا می کرد. او احادیثی از رسول اکرم (ص) روایت کرده و در هنگام رحلت پیامبر اکرم (ص) بیش از اندازه می گریست و ناله می کرد و می گفت که «گریه من فقط برای انقطاع وحی الهی از خانه ما است.» همچنین حضرت فاطمه زهرا (س) در حادثه فدک، او را شاهد خود معرفی فرمودند.
فرزند او، ایمن، یکی از ده نفری است که هنگام متفرق شدن لشکر اسلام در جنگ حنین، شجاعانه مقاومت کرد و در رکاب رسول اکرم (ص) به شهادت رسید.
وفات
تاریخ دقیق وفات ام ایمن مشخص نیست. برخی نوشته اند که او حدود پنج ماه پس از رحلت پیامبر اکرم (ص) درگذشت، اما بنابر نقل دیگری او تا اوایل روزگار خلافت عثمان زنده بود.
Sources :
دائرةالمعارف تشیع
سید مصطفی حسینی دشتی- معارف و معاریف
دائرةالمعارف بزرگ اسلامی
احمد بلاذری- انساب الاشراف
محمد ماجه- سنن
احمد حیدری- بزرگ زنان صدر اسلام