کتاب مصابیح الفروع یا کلیات جامع الفروع
کتاب شریفه مصابیح الفروع از آثار آیت الله حاج آقا حسین طباطبایی بروجردی می باشد با توجه به متن کتاب و مطالبی که از آن برمی آید رساله ای است همانند دیگر رسالات و کتب ایشان، از جمله جامع الفروع و منتخب الرسائل که تا حدودی مطالب این کتاب به مطالب کتاب های ذکر شده نزدیک می باشد اما دارای مطالب و احکامی بسیار جامع تر و کاملتر و همانطور که از نام کتاب برمی آید بعضی از مباحث آن به صورت مختصرتر در کتاب جامع الفروع آورده شده است.
کتاب مصابیح الفروع رساله ای است فقهی و عملیه که به بیان احکام دین پرداخته و سعی در روشن کردن خوانندگان و مقلدین در مسائل فقهی و دینی می نماید و برای تایید هر چه بیشتر محتویات و احکام برای خوانندگان در حاشیه ابتدای کتاب به خط و مهر خود آیت الله طباطبایی بروجردی نوشته شده: «عمل به این رساله مجاز است.» آنطور که از متن و مقدمه کتاب برمی آید این کتاب به همت محمد ابن عبدالله مشتهر به موحدی قمی گردآوری و به چاپ رسیده است.
معرفی اجمالی نویسنده:
آیت الله حاج آقا حسین طباطبائی (بروجردی) مرجع شیعه و عالم مشهور قرن 14 در سال 1292 هجری قمری در شهر بروجرد به دنیا آمد. پدرش حاج سیدعلی از علمای بروجرد و اکثر اجداد و دودمان او از دانشوران و علمای مشهور زمان خود بودند. حاج آقا حسین از هفت سالگی به مکتب رفت. قرآن و ادبیات و منطق را به سرعت یاد گرفت. در سن 18 سالگی به اصفهان که آن زمان از مراکز مهم علمی بود، رفت. در طی ده سال از محضر اساتید بزرگی کسب علم کرد و به مراحل عالیه علمی نائل شد که 3 تن از اساتید او، به او اجازه اجتهاد دادند. همزمان با تحصیل، تدریس فقه و اصول را شروع کرد که عده زیادی از فضلا در جلسات او شرکت می کردند. حدود سال 1320 قمری به نجف اشرف رفت و به حوزه درس سید محمد کاظم خراسانی (آخوند) و شیخ الشریفه سید محمد کاظم یزدی طباطبائی حضور یافت.
پس از سالها اقامت در نجف در سال 1328 قمری به بروجرد برگشت، که این برگشت و اقامت در بروجرد 36 سال طول کشید. در این مدت فعالیت های علمی و اجتماعی زیادی داشت. از همان سال اول، مبارزه منطقی و جدی علیه فرقه ضاله بهائیت و ریشه کن کردن آنها از آن خطه بود، با تشکیل کلاسهای درس و جمع آوری طلبه های فاضل، سنگ بنای حوزه ای را گذاشت که طی سالهای دراز، ثمرات و نتایج فوق العاده ارزشمندی داشت. آقای بروجردی، علاوه بر کارهای علمی و تحقیقی، برنامه های وسیعی در جهان اسلام و شئون اجتماعی مسلمانان داشت. این رجل بزرگ الهی، یادگارها و باقیات صالحات فراوانی از خود به جای گذاشت به طور خلاصه چند نمونه آن را ذکر می کنیم.
1. مسجد اعظم در قم در کنار حرم مطهر حضرت معصومه (ع)
2. کتابخانه مسجد اعظم
3. مدرسه علمیه در نجف در کنار حرم امیرالمؤمنین (ع)
4. حسینیه و حمام در سامرا
5. مسجد هامبورگ در آلمان.
و بازسازی و مرمت چند مدرسه، کتابخانه و مسجد در شهرها و کشورهای مختلف مثل مدرسه فیضیه و مدرسه خان در قم، مدرسه بقعه در کربلا، مدرسه علمیه در کرمانشاه و بیمارستان نکوئی در قم.
سرانجام این عالم ربانی صبح روز 5شنبه 10/1/1340، 12 شوال سال 1380 قمری در سن 88 سالگی روحش به عالم قدس شتافت.
ساختاربندی کتاب:
کتاب مصابیح الفروع مشتمل بر سی و هفت مصباح است که هر کدام دارای فصل های مختلفی می باشد که به شرح بیشتر این مصابیح می پردازد:
1. مصباح اول: در طهارت؛ (شامل 10 فصل)
2. مصباح دوم: در نماز و اقسام آن؛ (شامل 9 فصل)
3. مصباح سوم: در روزه؛ (شامل 10 فصل) و در خاتمه این مصباح زکات فطره آورده شده که خود بر چهار فصل است.
4. مصباح چهارم: در زکات؛ (شامل 9 فصل)
5. مصباح پنجم: در خمس؛ (شامل 4 فصل)
6. مصباح ششم: در نکاح؛ (شامل یک مقدمه و چند مسئله)
7. مصباح هفتم: در رضاع
8. مصباح هشتم: در طلاق و خلع و مبارات و ظهار؛ که در آن چهار مبحث است که هر کدام ازمباحث چند فصل دارد.
9. مصباح نهم: در حج
10. مصباح دهم: نذر و عهد و یمین؛ (شامل 3 فصل)
11. مصباح یازدهم: در وقف و حبس و سکنی و عمری و رقبی؛ (شامل 2 فصل)
12. مصباح دوازدهم: در تجارت؛ (شامل 10 فصل)
13. مصباح سیزدهم: در غصب
14. مصباح چهاردهم: در لقطه
15. مصباح پانزدهم: در صید و ذباحه
16. مصباح شانزدهم: در اطعمه و اشربه
17. مصباح هفدهم: در صلح
18. مصباح هجدهم: در شفعه
19. مصباح نوزدهم: در اجاره
20. مصباح بیستم: در جعاله
21. مصباح بیست و یکم: در عاریه
22. مصباح بیست و دوم: در ودیعه
23. مصباح بیست و سوم: در مقاربه
24. مصباح بیست و چهارم: در شرکت
25. مصباح بیست و پنجم: در وکالت
26. مصباح بیست و ششم: در قرض
27. مصباح بیست و هفتم: در رهن
28. مصباح بیست و هشتم: در ضمان
29. مصباح بیست و نهم: در کفاله
30. مصباح سی ام: در حواله
31. مصباح سی و یکم: در مزارعه
32. مصباح سی و دوم: در مساقات
33. مصباح سی و سوم: در حجر
34. مصباح سی و چهارم: در وصیت
35. مصباح سی و پنجم: در میراث
36. مصباح سی و ششم: در حدود
37. مصباح سی و هفتم: در دیات
خاتمه در متفرقات که اطراف بلاد از آیت الله اسستفتاء نموده اند و جواب فرموده اند.
Sources :
آیت الله طباطبایی بروجردی- مصابیح الفروع یا کلیات جامع الفروع