تقسیم بندی افراد در برخورداری از تألیفات روشنگر شیعه
محققان تحقیقها و پژوهشهای مربوط به مسائل صدر اسلام، و قضایای خلافت، و شخصیت و زندگی صحابه پیامبر (ص) و امثال اینها، را لازم می دانند، و تحقیق درباره این مسائل را سودمند می شمارند، و موضع منفی گرفتن و پوشیده داشتن آنها را به صلاح ملت اسلام نمی دانند. البته با این شرط که مقصد معلوم باشد، و خلط مبحثی پیش نیاید، و سوء تعبیری نشود، و آداب و حدود لازم رعایت گردد.
در این باره، ادیب و نویسنده فاضل، سید صدرالدین شرف الدین، در مقدمه کتاب «شیخ المضیره»، چنین می گوید:
«و قد أوضحنا، غیر مره، أن تجدید الأبحاث القدیمه شی ء، و نبش الصغائن شیء آخر. و أن التناول الموضوعی هو المقیاس فی التمییز بینهما. ولاحاجه. للتأکید أن أولهما نافع، و ثانیهما ضار. ولکن ما یجب التحذیر منه، هو الخلط بینهما. فالخلط، خبط، یثیر الحفائظ، و ینتج الفتن، و لا ینفع إلا الأعداء؛ ما بارها توضیح داده ایم، که مسائل گذشته را مورد بحث و رسیدگی تازه قرار دادن کاری است، و کینه ها را شوراندن کاری دیگر. و برخورد علمی و تحقیقی با مسائل، میزان تمیز دادن این دو جریان است از هم. و نیازی به تأکید بر این موضوع نیست، که جریان نخست (بحث علمی برای روشنگری)، مفید است و سودمند، و جریان دوم (شبه بحث برای کینه پراکنی)، مضر است و زیانبار. و آنچه واجب است ما از آن برحذر باشیم و برحذر داریم، آمیختن این دو جریان است با هم. و همین در هم آمیختن است که خشمها را می انگیزد، و آشوبها براه می اندازد، و جز برای دشمنان سودی ندارد.»
آری، سخن درست در این باره همین است. شناختن گذشته اسلام و مسائل صدر اسلام بلکه واجب است. طرح کردن آنها نیز وظیفه است، نهایت به صورت بحث علمی و مستند و روشنگر، و دور از سطحیگری و اهانت و کینه انگیزی. ما چگونه می توانیم مسلمانان صادقی باشیم و خط درستی داشته باشیم و مسائل صدر اسلام را نشناسیم و خواسته های راستین پیامبر (ص) و توصیه های موکد او را، درباره امامت و سیاست اسلامی و اجرای قسط قرآنی ندانیم؟
در نتیجه همین بحثهای روشنگر، و همین تألیفات مستند، و این افکار تابناک، و این نیتهای پاک، کسان بسیاری مستبصر گشته اند، صراط مستقیم ولایت حقه را باز شناخته بدان گرویده اند، و بصیرت لازم را، در پیمودن راه پرپیچ و خم حیات واجد گشته اند. این هدایت و استبصار و بینشوری مرهون این تألیفات است، و مرهون استناد آنها به قرآن و حدیث و متون تواریخ معتبر.
کسانی را که از اینگونه تألیفات بهره برده اند، می توان در سه بخش یاد کرد:
1- شیعه و فاضلان شیعه. تألیفات شرف الدین علامه امینی، و امثال اینان، در مرتبه اول، برای خود شیعه و عالمان و فاضلان و گویندگان و نویسندگان شیعه و همچنین جوانان شیعه، بسیار مفید بوده است، و نور هدایت و بصیرت را در آنان افزوده، و استنادهای عقیدتی را در دسترس آنان، به بهترین وجه، قرار داده است.
دراین باره، علامه شیخ محمدحسین مظفر نجفی، در نامه ای به سید عبدالحسین شرف الدین عاملی، چنین می نویسد:
«من سراپا غرق شادمانی گشتم، روزی که از شیخ محمدسعید دحدوح، از حلب و از بکور ابراهیم از سراقب، نامه هایی دریافت کردم، و دانستم که آنان با شما مکاتبه دارند. شکی ندارم که شیخ محمدسعید دحدوح، و بکور ابراهیم، به سرچشمه آبی گوارا دست یافته اند، و به مرغزاری سرسبز و پرحاصل، و به حجت رسا، و برهان قاطع، و دلیل روشن...
و آیا آنان می دانند که ما شیعه نیز، مانند ایشان، از این آبشخور سیراب کننده می نوشیم، و به این سند بلند مقدار حق استناد می کنیم... و (در خاتمه باید به شما بگویم که) شیح محمدسعید دحدوح و مردم ناحیه ای که او در آنجا ساکن است همه شیعه شده اند.»
2- اهل سنت. این تألیفات برای برادران ما نیز بسیار مفید بوده است. گروهی از آنان را به مذهب تشیع گروانیده است، و گروههای بسیاری را از بداندیشی درباره شیعه درآورده است، و نسبت به شیعه و عقاید شیعه آگاه ساخته، و اتهام و جوسازی بر ضد شیعه را نابود کرده است، و روح تفاهم و برادری را که از راه اطلاع و آگاهی باید پدید آید، پدید آورده است. تقریظها و نامه های دانشمندان به سید شرف الدین و علامه امینی و دیگر عالمان، از همین نتیجه مقدس حکایت دارد.
در مقدمه چاپ بیستم «المراجعات» از جمله، اشاره شده است به کسانی و جماعتهایی که در نتیجه خواندن این کتاب به مذهب تشیع گرویده اند، و در میان آنان عالمان و استادانی نیز وجود دارند، همچنین اشاره شده است به کسانی که نظرشان درباره مذهب تشیع و اعتقادات و اعمال پیروان اهل بیت پیامبر (ص) تغییر یافته است، و قدم در راه اتحاد و تفاهم گذاشته اند. رجوع شود به مقدمه های این کتاب، از چاپ یاد شده، صفحات 32 و 34 و 35 و 36 و 37 و 38 و 39 و 40.
3- پیروان مذاهب دیگر. لازم است که مطالب و مسائل ما مسلمانان، برای پیروان دیگر ادیان نیز روشن باشد، تا آنان نیز نسبت به ما دچار بدبینی نباشد. و همچنین خیرخواهانشان به کار ما مدد رسانند، و بدخواهانشان از کارشکنی درمانند. این تحقیقات و تألیفات این نتیجه را نیز داشته است. نمونه ای از آن را می توان در مورد دکتر بولس سلامه بیروتی، ادیب و شاعر معروف مسیحی، مشاهده کرد.
Sources :
محمدرضا حکیمی- شرف الدین- صفحه 144-148