تفسیر آیه 17 سوره بقره
در قرآن در آیه 17 سوره بقره آمده: «مثلهم کمثل الذین استوقد نارا فلما اضآءت ما حوله ذهب الله بنورهم و ترکهم فی ظلمات لایبصرون؛ مثل آنان مثل کسی است که (به زحمت) آتشی بیفروخت و همین که اطراف وی را روشن ساخت، خدا نورشان را برد و در تاریکی ها رهایشان کرد که نبینند». منظور از آتش و نور آن، همان نقشه های فریبکارانه گروه پیروان باطل است، نه نور حق چنانکه بعضی از مفسرین گفته اند.
توضیح مطلب: انسان چند جور هدایت دارد؛ یکی هدایت غریزه است که در انسان ضعیف است ولی در حیوان قوی است. دیگر هدایت حس که به وسیله آن (با چشم و گوش و غیره) شناختهایی پیدا می کند و دیگر هدایت عقل و فکر است تا برسد به هدایت وحی که پیروان انبیاء مشمول این هدایتند.
پس فکر آدمی هرچه باشد بر انسان نوری است و روشنایی می بخشد. البته گاهی این نور را انسان مطابق با نظام خلقت و در مسیر آنچه که خدا فرموده بکار می برد، همان است که خداوند می فرماید: «والذین اهتدوا زادهم هدى وآتاهم تقواهم؛ ولى آنان که به هدایت گراییدند خدا آنان را هر چه بیشتر هدایت بخشید و (توفیق) پرهیزگارى شان داد»، (محمد/ 17). ولی گاهی کسی راه هدایت را رها کرده و فکر را در طریق ضلالت بکار می برد، یعنی با عقل و اندیشه خویش نقشه می کشد و همه نقشه ها برخلاف مسیر الهی است. این نقشه ها طوری است که اندکی او را جلو می برد و چند قدمی هم برمی دارد، ولی دوام ندارد و به زودی این افکار و این نقشه ها از بین می رود.
قرآن می فرماید: مثل آنها مثل آدمی است که توی یک بیابان ظلمانی بدست خودش آتشی را روشن می کند و می خواهد به این آتش مختصر بیابان برایش روشن شود ولی علاوه بر اینکه آن آتش روشنایی کمی بیشتر ندارد و فقط اطراف او را روشن می کند برای او دوام نداشته و به سرعت خاموش می شود!! یعنی باطل از آنجا که بر خدعه و نیرنگ و فریب و نقشه های مزدورانه متکی است زائل و فانی است.
توجه دارید که قرآن -برعکس آنها که می گویند: حق همیشه در طول تاریخ برقی بوده که برای مدت کوتاهی جهیده و خاموش شده است- می گوید باطل برقی است که لحظه ای می جهد و خاموش می گردد و به تعبیر قرآن همینکه اطرافش را روشن کرد و انسان خیال کرد گویا دارد می بیند «ذهب الله بنورهم» خداوند با وسایلی که بر اساس سنت لایزال آفرینش دارد، نورشان را از دستشان می گیرد و «ترکهم فی ظلمات لایبصرون» و آنها را در تاریکی هایی که راه به جایی ندارند رها می کند.
Sources :
مرتضی مطهری- آشنایی با قرآن 2- صفحه 119-120