مسکو
تاریخچه شهر
مسکو پایتخت روسیه در ناحیه مرکزی بخش اروپایی کشور واقع شده و تاریخ بنای آن به سال 1147 میلادی میرسد. مساحت مسکو در قرن 14 خیلی کم بود و فقط شامل کرملین و منطقه کیتای گورود امروزی بود. اولین کلیساهای سنگی در محوطه کرملین ساخته شدند. بنا به دستور تزار ایوان کالیتا در سال 1340 دیوار دفاعی کرملین از تنههای بسیار کلفت درخت بلوط ساخته شد که دارای برجهای دیدبانی هم بود. حلقهای از صومعه ها و کلیساها کرملین را احاطه کرده بود. مسکو در طی قرنها سمبل روسیه بود و توانست قلب روسیه شود (در قرن 15 مسکو برای اولین بار پایتخت شد و توسعه این شهر با سرعت زیادی پیشرفت کرد).
پطر کبیر شهر سنت پترزبورگ را در سال 1705 میلادی به عنوان پایتخت جدیدی بر ساحل رود نوا بنا کرد (در سال 1712 پطر کبیر پایتخت را از مسکو به سنت پترزبورگ منتقل کرد). او اصلاً از مسکو خوشش نمیآمد زیرا کشته شدن عمو و مشاوران مادرش در جریان یک کودتای درباری در مسکو را به چشم دیده بود، اما این شهر برای ناپلئون همچنان یک هدف بسیار جالب باقی مانده بود.
سربازان ناپلئون در سال 1812 وارد روسیه شدند. بعد از جنگ خونین در بورودینو در 130 کیلومتری مسکو روسها مسکو را ترک کردند و اجازه دادند ناپلئون وارد مسکو شود و در کرملین مستقر شود. شبی که او وارد مسکو شد آتشی درگرفت که تقریباً تمام شهر را به کام خود کشید. با فرا رسیدن زمستان نیروهای ناپلئون مجبور شدند یک ماه بعد از ورود به مسکو آنجا را ترک کنند. بعد از آن مسکو بازسازی شد و جمعیت آن از 350 هزار در سال 1840 به 4،1 میلیون در سال 1914 افزایش یافت. اکتبر سال 1917 درگیریهای زیادی برای مسکو دربرداشت. بلشویکها کرملین را در طی هشت شبانه روز اشغال و ترک کردند و دوباره به تصرف خود درآوردند. در سال 1918 دولت روسیه بعد از دو قرن غیبت دوباره از سنتپترزبورگ به مسکو منتقل شد. این امر باعث نگرانی میشد که به علت نزدیکی سنتپترزبورگ (پطروگراد به قول آن زمان) به کشورهای اروپایی، پایتخت ممکن است مورد حمله آلمانی ها قرار گیرد.
مسکو زمان قرون وسطی یک شهر چوبی بود و آتش به ویژه خطر بزرگی برای آن محسوب میشد. در دست نوشتههای تاریخی از تعداد زیادی آتش سوزی یاد شده است که ده ها آتش سوزی در نیمه دوم قرن 15 به وقوع پیوست. در تابستان سال 1547 آتشسوزی وحشتناکی مسکو را فرا گرفت که بر اثر آن 2700 نفر جان خود را از دست دادند. 25 هزار خانه و 250 کلیسا سوخت. بعد از یکی از بزرگترین آتش سوزیها که در سال 1493 رخ داد، میدان اصلی شهر میدان سرخ برای مدت طولانی نام میدان آتش به خود گرفت.
مسکو بزرگترین مرکز علمی روسیه است. مسکو بزرگترین مرکز آموزش عالی در روسیه است. در این شهر بیش از 80 مدارس عالی، دانشگاه و انستیتو و مراکز علمی دیگر فعالیت میکنند. مسکو به عنوان مرکز فرهنگی کشور به رسمیت شناخته شده است. مسکو همچنین به عنوان شهر ورزشی مشهور است. مسکو با جمعیت بیش از 9 میلیون نفری خود دارای مساحتی به وسعت بیش از 1000 کیلومتر مربع است.
شما در عرض نیم ساعت خواهید توانست دیوار کرملین مسکو به طول 2،2 کیلومتر را دور بزنید. در عرض چند ساعت موفق خواهید شد خیابان حلقهوار سادوویه کالتسو به طول 16 کیلومتر را طی کنید. و برای اینکه از شمال تا جنوب و یا از غرب تا شرق مسکو را که حدود 40 - 35 کیلومتر است را طی کنید به یک روز کامل احتیاج دارید. مجتمعهای ساختمانی در مسکو به انواع گوناگون هستند که به دورههای مختلف تعلق دارند. تعداد زیادی از این خانهها به شکل قوطی کبریت ساخته شدهاند. این نوع از خانهها در سالهای 1950 برای اولین بار ظاهر شدند و معمولاً 9 - 8 طبقه بودند. علاوه بر ساختمانهای مسکونی، ادارات و تئآترها، موزهها و ساختمان راهآهن و غیره وجود دارند. در مسکو ایستگاههای زیادی وجود دارد که از جمله میتوان از 9 ایستگاه راهآهن، 2 ایستگاه کشتیهای رودخانهرو، 5 فرودگاه که به فاصله 30 تا 40 کیلومتری از مرکز شهر واقع شدهاند، نام برد.
یکی دیگر از بناهای شهر مسکو مدارس است. تا سال 1925 فقط 50 – 40 مدرسه در مسکو فعالیت میکرد. اما از سال 1925 تا 1934 توانستند 70 مدرسه دیگر بسازند. در سال 1935 تصمیم گرفته شد که طرح تمام مدارس یکسان باشد. یعنی تمام مدارس باید دارای 22 کلاس، 2 رختکن و فقط 4 طبقه باشد. مدارس سالهای 1930 میلادی تماماً آجری و دارای 4 طبقه و دو ورودی در دو انتهای ساختمان بود. یکی برای رفت و آمد دانشآموزان ارشد و دیگری برای رفت و آمد دانشآموزان کلاسهای ابتدایی.
مسکو شهری است کاملاً مسطح و دارای علائم شهری بسیار نادر که احتمالاً هفت خواهران استالین را میتوان جزئی از آنها دانست. این ساختمان های بزرگ و با ابهت در زمان استالین ساخته شدهاند که دانشگاه مسکو و وزارت امور خارجه از آن تعداد هستند. در مسکوی قدیم فقط خیابانهای اصلی که از کرملین منشعب میشدند را نامگذاری میکردند. این خیابان ها به وسیله کوچههای باریک و کوتاه و حتی بعضی مواقع کوچه های پیچدار بهم وصل میشدند. کلمه پراسپکت (گرفته شده از زبان لاتین که به معنی دید وسیع است و اکنون معنی شاهراه دارد) در قرن 18 وارد زبان روسی شد. فقط 60 سال پیش این پراسپکتها در مسکو ظاهر شدند. برای نمونه میتوان از لنینگرادسکی پراسپکت، لنینسکی و کوتوزوفسکی پراسپکت نام برد. در اواخر قرن 18 در مسکو قرار شد دیوار سفید شهر را که به دور مرکز مسکو کشیده شده بود خراب کنند. این کمربند آزادشده برای ساخت خیابان زیاده از حد عریض به نظر میآمد و برای ساختن خانه مسکونی زیاده از حد باریک. به این ترتیب، به جای دیوار خراب شده اولین بلوارها در مسکو ظاهر شدند. از این نوع بلوارها میتوان از توِرسکوی، نیکیتسکی، پتروفسکی، پاکروفسکی و غیره نام برد. میدانهای مسکو که قبلاً محل تجمع تجار بودند و به عنوان بازار مورد استفاده قرار میگرفتند در کنار دروازههای دیوار شهر ایجاد میشدند. قدیمی ترین این میدان ها میدان سرخ است.
لغو نظام سرفاژ (نظام فئودالی که در آن دهقان به زمین دار تعلق داشت و قابل خرید و فروش بود) در سال 1861 باعث ورشکستگی بزرگ مالکان شد. آنها جنگل و بیشه خود را فروختند. درختان این جنگلها را بریدند و بجای آن قطعات زمین (داچا) برای استراحت کارمندان و تاجران و روشنفکران فراهم نمودند. در زمان شوروی به اهالی شهر مسکو از طریق محل کار قطعات زمینی به مساحت 600 متر تعلق میگرفت. در حال حاضر تقریباً تمام اهالی مسکو از چنین قطعه زمینهایی برخوردار هستند و آنهایی که فاقد آن هستند میتوانند به راحتی آن را خریداری کنند و هیچ گونه محدودیتی در این زمینه وجود ندارد. مسکو دارای رودخانههای زیادی است که از معروفترین آنها میتوان از رودخانه مسکو، یائوزا، سٍتون و سخودنیا نام برد. رودخانههای مسکو در مسیر حرکت خود گودالهای زیادی ایجاد میکردند که عبور از آنها به ویژه در فصل بهار تقریباً غیر ممکن بود. جریان خروشان آب پلهای چوبی را با خود میبرد. علاوه بر آن، گودالها مساحت زیادی را اشغال کرده بودند. به این دلیل اهالی مسکو به پر کردن این گودالها پرداختند. اما این رودها برای حرکت خود از راههای زیر زمینی جدید استفاده کرده و حتی انبارهای زیرزمینی خانهها را پر کرده و پایههای خانهها را شسته و با خود میبردند. در اواسط قرن 19 تصمیم گرفته شد یک عمارت جدید به دانشگاه دولتی مسکو (لومونوسف) اضافه شود. وقتی برای انجام کارهای ساختمانی گودالی حفر کردند، آب بطور غیرمنتظره با شدت تمام فواره زد و گودال به آن بزرگی را بسرعت پر کرد. معلوم شد سالها پیش گودال آبی اوسپنسکی در محوطه دانشگاه وجود داشته که رودهای پر آب و خروشانی در ته آن جریان داشت. این گودال را پر و فراموش کردند. اما این رود راه زیر زمینی برای خود پیدا کرده و حالا دوباره آزاد شده بود. مضحک تر از همه در این ماجرا این بود که آب از زیر زمین خرچنگ زندهای را به سطح زمین آورد. این خرچنگ را گرفتند و درون بانکه انداختند و در کلاس درس به دانشآموزان نشان داده و ثابت میکردند که خرچنگها بدون نور خورشید هم میتوانند زندگی کنند. در قرن 19 رودهای کوچک زیادی ناپدید شدند. فقط در سال 1937 با ساخت کانال مسکو، ولگا توانستند رودهای باقیمانده را نجات دهند. ساختن کانالی که میبایست رودهای مسکو، ایسترا، سیسترا، دوبنا و بالاخره ولگا را بهم متصل کند فقط در سال 1825 شروع شد و 19 سال(!) طول کشید تا این کانال برای بهرهبرداری آماده شود. از سال 1947 این کانال را به افتخار هشتصدمین سالگرد مسکو کانال مسکو نامیدند.
با ایجاد سیستم کانالها و دریاچههای مصنوعی، مسکو بندری شد که به 5 دریا راه داشت و دارد. مسکو دارای راههای آبی به غرب، به دریای بالتیک، به شرق به دریای سفید به جنوب به دریای خزر و دریای سیاه و دریای آزوف است. شما میتوانید کوپهای در کشتی مسافربری رزرو کنید و سفر خوبی را از مسکو تا شهرهای واقع در ساحل ولگا، نوا و حتی تا کشورهای خارجی ساحلی آغاز نمایید.
باغها و باغهای وحش در مسکو از زمانهای بسیار قدیم ایجاد شدند. تزار آلکسی میخائیلوویچ در قصبه ایزمائیلوف که در سال 1656 به محل زندگی تزار مبدل شد، مبتکر ایجاد باغهای بسیار زیبایی بود. در سال 1864 باغ وحش مسکو گشایش یافت. در آن زمان فقط 286 جانور در آن جا داده شده بود، اما هماکنون 7500 جانور (750 نوع) در این باغوحش ساکن هستند. در اسناد و مدارک باقی مانده از زمان تزار آلکسی میخائیلوویچ نه تنها از باغوحش ایزمائیلوف یاد شده است، بلکه باغهای گیاهان دارویی نیز ذکر شده است.
در این باغها تحت نظر گیاهشناسان در کنار گیاههای دارویی درخت میوه کاشتند. بنا به دستور پطر اول در سال 1706 باغ گیاهان دارویی در جنب بیمارستان مسکو ایجاد شد که در سال 1805 آن را به دانشگاه مسکو واگذار کردند و آن را باغ نباتات نامیدند. باغ نباتات در قرن 18 از محبوبیت زیادی برخوردار شد و هزاران نوع گیاه از کشورهای هند، آمریکا، اروپای غربی و سیبری در اینگونه باغها پرورش داده میشد. در سال 1945 در اطراف مسکو باغ اصلی نباتات مسکو ایجاد شد که دارای 25 هزار نوع گیاه است.
در باره اقوام ساکن مسکو باید بگوییم که مسکو شهری کثیرالمله است. از اولین خارجیانی که در مسکو ساکن شدند باید از یونانیها ساکنان بیزانس آن زمان، نام برد که مذهب ارتدکس را با خود به مسکو آوردند. فئوفام گرک (1405 – 1340) یکی از اولین شمایلنویسان روسی بود که از یونان به سرزمین روس (مسکو) آمد. بازسازی دیوار و کلیسای جامع در کرملین در زمان ایوان سوم توسط معماران ایتالیایی صورت گرفت. خارجیان زیادی در زمان حکومت پطر اول در مسکو ظاهر شدند. در طی قرن 19 اقوام جدیدی مانند کولیها، آشوریها در مسکو ظاهر شدند. در طی ده ههای اخیر تعداد خارجیان ساکن در مسکو بیشتر شده است که دانشجویان اکثریت آنها را تشکیل میدهند. و در سالهای اخیر بر تعداد دانشجویان ایرانی افزوده شده است. مساحت شهر مسکو 1035 کیلومتر مربع و جمعیت آن 10 میلیون است (سال 1999 میلادی).
ساعت رسمی: از ماه اکتبر تا مارس، گرینویچ 3+ و از ماه آوریل تا سپتامبر گرینویچ 4+. اختلاف ساعت مسکو با تهران به وقت محلی فقط 30 دقیقه است، تهران 30 دقیقه از مسکو جلوتر است.
اماکن دیدنی مسکو
کرملین: هسته مرکزی شهر مسکو ارگ یا کرملین آن است که در قرن پانزدهم در کرانه شمالی رود مسکو ساخته شده و شامل تعدادی کاخ و کلیسا است. کرملین مثلثشکل با جهت شمالی دارای ضلعهایی به طول 750 متر است. کرملین را واقعاً میتوان از هر نظر، سمبولیک، تاریخی، استراتژیکی و قلب مسکو نامید. بزرگترین کلیسای کرملین مسکو، کلیسای جامع اوسپنسکی است که در طی سالهای 1475 تا 1479 ساخته شده و تزارها در آنجا تاجگذاری میکردند.
احداث کرملین در تاریخ 19 ژوئیه سال 1485 پایان یافت. ابتدا دیوار آجری کرملین در کنار رودخانه مسکو بنا شد، زیرا همانا از آنجا تاتارها اغلب حمله میکردند. تمام عملیات ساختمانی 10 سال بطول انجامید. لازم به یادآوری است که کرملین جدید را بر روی کرملین قدیم که از سنگ سفید بود بنا کردند. دیوارهای قبلی را در حد امکان باقی گذاشتند فقط دور آنها را دیوارهای آجری کشیده و آنها را بلندتر و ضخیمتر و محکمتر کردند.
کاخ بزرگ کرملین در سال 1849 شکل کنونی را کسب کرد. کاخ جدید بطول 125 متر بود و دارای 700 اتاق از جمله آپارتمانهای شخصی خانواده شخص اول کشور بود. در سال 1961 عمارت جدیدی به کرملین اضافه شد، کاخ کنگرهها. از کاخ کنگرهها برای اهداف گوناگون استفاده میکنند. برای اجرای نمایشهای تئاتری و جشنهای عمومی. سالن بزرگ آن برای 6هزار نفر در نظر گرفته شده است. وسایل صوتی برای ترجمه بیش از 29 زبان در این کاخ نصب شدهاند. بالشوی تئاتر، باله و اپرا روی صحنه کاخ کنگرهها به نمایش میگذارد. این کاخ دارای 800 اتاق جداگانه از جمله سالنها، رختکن، راهرو و اتاقهای اختصاصی برای اعضای شخص اول مملکت، اتاق مطبوعات و اتاقهایی برای خدمه فنی است. برای ساخت این کاخ فقط 16 ماه وقت صرف شد و جایزه لنین به طراحان و معماران آن تعلق گرفت.
کرملین جایی است که تمام راههای روسیه به آنجا ختم میشود. در اینجا ایوان مخوف و استالین حکومت کردند، ناپلئون از کرملین آتشگرفتن مسکو را تماشا کرد، لنین دیکتاتوری پرولتاریا را شکل داد، گورباچف مبتکر پروسترویکا (دگرگون سازی)، بود، یلتسین سعی کرد اصلاحات را به انجام برساند و ولادیمیر پوتین که در ماه مارس سال 2000 به عنوان رئیسجمهور روسیه برگزیده شد در راه به انجام رساندن اصلاحات و قراردادن کشور در ردیف 10 کشور پیشرفته جهان تلاش میورزد.
Sources :
سایت روسیه- مسکو