حاج آقا نورالله نجفی اصفهانی
حاج آقا نورالله نجفی اصفهانی، متخلص به نور و به او ثقة الاسلام اصفهانی هم می گفتند، از مجتهدین بزرگ متأخر شیعه، فقیه و آزادی خواه ایرانی و در شعر و ادب نیز استاد بود. پدرش شیخ محمدباقر و برادرانش شیخ محمدتقی اصفهانی، مشهور به آقانجفی، و دیگر شیخ محمدعلی معروف به ثقة الاسلام که بعد از فوتش، این لقب به آقا نورالله، منتقل شد. اجدادش شیخ محمدتقی فرزند میرزا عبدالرحیم از مردم ایوانکی و ورامین بودند که به اصفهان کوچ کردند و همانجا ماندند! حاج نورالله در سال 1278 هـ ق در اصفهان به دنیا آمد. مقدمات علوم ادبیات، صرف و نحو و عربی و بخشی از فقه و اصول را نزد پدرش و دیگر اساتید اصفهان آموخت و بعد حدود سال 1295 ق به عتبات رفت و در شهرهای نجف و سامرا در محضر علمای بزرگی چون میرزا حبیب الله رشتی، میرزای شیرازی و دیگران تحصیلات خود را تکمیل کرد و بعد از اینکه به اجتهاد رسید و اجازه اجتهاد گرفت، سال 1305 هـ ق به اصفهان برگشت. ثقة الاسلام حاجی نورالله، در اصفهان حوزه درسی برقرار کرد و به تربیت شاگردان پرداخت، گویند که حدود هزار طلبه علم، در مجلس درس او حاضر می شدند. او از طریق پدرش، از حجة الاسلام سیدمحمدباقر شفتی اصفهانی، عالم بزرگ، روایت می کرد و بزرگانی از جمله سیدشهاب الدین مرعشی نجفی، مرجع تقلید شیعه، از او روایت می کردند.
حاج آقا نورالله و مبارزات او:
در سال 1308 ق که مردم اصفهان به رهبری آقا محمدتقی نجفی، برادر بزرگ حاج آقا نورالله، به مبارزه با عقد قرارداد رژی پرداختند، حاج نورالله نیز با جنبش تنباکو و جنبش مشروطیت هم صدا شد و مانند برادرش، از فتوای علمای سه گانه و نجف، پشتیبانی کرد و خودش با شور و گرمی زیادی مردم را به مبارزه با دستگاه استبدادی قاجار دعوت کرد، سال 1326 ق که محمدعلی شاه قاجار، مجلس شورای ملی را به توپ بست و عده ای از آزادی خواهان را در باغ شاه تهران، کشت، ثقة الاسلام حاج آقا نورالله نجفی اصفهانی، سپاهی از جوانان مشروطه خواه را در اصفهان جمع و بسیج کرد و آنها را برای فتح تهران به یاری ایل بختیاری و بختیاری ها فرستاد و با صدور فتوایی، دولت مشروطه را واجب و مخالفت با آن را حرام اعلام کرد!
ادامه مبارزات:
سال 1329 هـ ق، ثقة الاسلام در اعتراض به تندروی های برخی رهبران مشروطه، به عتبات عراق رفت و تا سال 1333 ق، که اوضاع ایران نابسامان بود، در همانجا ماند، با درگیری جنگ جهانی اول، از آلمان و دولت مسلمان عثمانی حمایت کرد و عده ای را بسیج کرد و برای کمک به نیروهای عثمانی به همدان فرستاد، با نزدیک شدن نیروهای روسی به اصفهان از راه بختیاری به کرمانشاه رفت و در حرکتی تاریخی بعدا به قم هجرت کرد. در قم به فعالیت علیه حکومت استبدادی رضاخان ادامه داد، افکار و نظریات سیاسی، اجتماعی و فرهنگی او، در فاصله زمانی میان قیام تحریم تنباکو تا اوایل سلطنت پهلوی و در گیرودار جنبش مشروطیت و حوادث جنگ جهانی اول در ایران، نقش بزرگی در نهضت روحانیت ایران ایفا کرد! سرانجام این فقیه دانشمند در سال 1346 ق، بعد از بیماری در قم، در سن 68 سالگی از دنیا رحلت نمود!
اخلاق و صفات:
ایشان به اخلاق و رفتاری نیکو شهرت داشت و خیلی فروتن، صبور و بردبار، دلیر و شجاع و خوش اخلاق بود و بعضی گویند که تنعم و خوشگذرانی هم، دوست داشت. در شعر و ادب هم تبحر داشت و در اشعارش به "نور" متخلص بود!
برخی آثار:
1- تقریظ بر کتاب "حقائق الحق للقائم بالحق" در رد بابیه و بهائیه!
2- خصال الشیعه
3- دیوان اشعار، سروده های فارسی و عربی
4- رساله در فواید مشروطه
5- مقیم و مسافر به فارسی
6- شرح حال برادرش شیخ محمدحسین
Sources :
سید محمدکاظم موسوی بجنوردی- دائرةالمعارف تشیع به نقل از اعیان الشیعه جلد 5
تاریخ علمی اصفهان
سایت فرهنگ قم
تاریخ علمی اصفهان
آقا بزرگ تهرانی- الذریعه- رجال بامداد