مصادقة الاخوان

این کتاب از کتاب های ارزشمند رئیس المحدثین محمد بن بابویه قمی می باشد که به زبان عربی نوشته شده است و به عنوان مجموعه حدیثی گرانبهایی در اختیار اهل علم و معرفت قرار گرفته است.
کتاب "مصادقه الاخوان" که با نام "حقوق برادران دینی در اسلام" نیز معروف است حاوى 43 باب و 125 حدیث درباره دوستى و برادرى دینى اسلامى و حقوق برادرى است. هرچند که اعتبار سند و عدم آن در اینگونه کتب که موضوعش اخلاق و آداب است چندان مؤثر نیست و همین قدر که انسان علم به مجعول بودن حدیثی نداشته باشد عمل به آن جایز است و صحت و سقم سند در امثال اینگونه موضوعات چندان مدخلیت نخواهد داشت اما فقیه عالی قدر سند تمامی روایات را یک به یک تا به امام معصوم (ع) ذکر کرده است.
این کتاب به کوشش تنى چند از نویسندگان به فارسى ترجمه شده است.

معرفی اجمالی نویسنده:
ابوجعفر محمدبن علی مشهور به "شیخ صدوق" از بنیانگذاران فقه شیعه و عالم و محدث بزرگ که در قرن چهارم هـ ق، در شهر قم به دنیا آمد. پدر بزرگوارش "علی بن حسین بن موسی بن بابویه قمی" از برجسته ترین علما و فقهای آن زمان بود. شیخ صدوق دوران کودکی و نوجوانی و جوانی را در دامان علم و فضیلت و زهد و تقوای پدر خود گذراند و از محضر پدرش، کسب علم و دانش کرد و به علت هوش و استعداد فوق العاده اش، قبل از 20 سالگی توانست هزاران حدیث و روایت با سلسله سند آنها را به حافظه خودش بسپارد و به مضامین آنها عمل کند. شیخ صدوق تا سن 23 سالگی در زمان غیبت صغری امام زمان (ع) زندگی کرد و دوران نیابت 2 نفر از نواب اربعه را درک کرد. از طرفی دوران زندگیش با حکومت چند تن از خلفای عباسی یعنی از زمان مقتدر عباسی آمیخته بود. سال 355 هـ ق به بغداد رفت، بزرگان و علما از او استماع حدیث داشتند. طبق فرموده شیخ حر عاملی و بعضی دیگر از اهل فن، نظیر او در کثرت علم و حفظ و ضبط آثار و اخبار اسلامی، دیده نشده است.
تألیفات او تا حدود 300 کتاب و مرجع استنباط احکام و استفاده فقهای بزرگوار و خدمات دینی برجسته او، در احیای آثار ائمه اطهار جای هیچ شک و شبهه ای نیست. شیخ صدوق (ع) در بین دانشمندان از نظر وسعت معلومات و کثرت کتب و مصنفات فردی کم نظیر بوده است. بنا به قرائن تاریخی اکثر کتب شیخ صدوق تا قرون پنجم و ششم هجری موجود بوده و در دسترس علما قرار داشته است. لکن در دوران ما جز تعدادی محدود، کتابی از این کتب باقی نمانده است.
مسئله دیگر در آثار شیخ صدوق ابتکار جالب او در تبویب روایات و موضوع بندی آن است. به طوری که به جز چند کتاب وی که به صورت کتاب جامع حدیث، مانند من لایحضره الفقیه، تدوین شده است، بقیه آثار او معمولا با نام موضوعی مزین شده و بیانگر احادیثی است که در آن رشته موجود بوده است. همانند معانی الاخبار، علل الشرایع، الخصال، التوحید و...

خصایص تألیفات شیخ صدوق (ره):
یکی از خصایص تألیفات شیخ صدوق عربی بودن آنها می باشد. یک علت آن ضعف زبان آن روز بوده است که چندان قدرت و فصاحتی نداشت تا جواب گوی تعبیرات علمی باشد؛ چنانچه پس از هزار سال هم هنوز نمی توان بعضی از اصطلاحات فقهی و فلسفی را به زبان فارسی منتقل نمود و چاره ای جز بیان به لغت عربی نیست مخصوصا آنکه کتب صدوق بیشتر متن روایات بوده و گفته و نظر شخصی کمتر دارد و برای امانت همان بهتر بوده به عربی نگاشته شود منتهی عربی ساده و شیوایی که همه از آن بهره مند می گردند و از پرداختن سجع و قافیه در آن پرهیز شده است.
از دیگر خصایص تألیفات شیخ آن است که در اصول عقاید و معارف پیرامون اصطلاحات عرفانی و فلسفی و کلامی و استدلالات منطقی نگشته و روش ساده و بی پیرایه شریعت و پیغمبر اکرم (ص) و جانشینان (ع) او را که به زبان ساده و برهان ها همگانی فهم و استدلالات عقلی آفاق و انفسی بوده به کار بسته است و همانطور که پیشوایان دین در عین آنکه می توانستند مطالب خود را در قالب اینگونه استدلالات و اصطلاحات ریخته و بیان کنند و نکردند شیخ هم مسلما از چنین قلمی بهره مند نبوده و عالما و عامدا استدلالات قرآنیه و اخبار ائمه معصومین را کافی دانسته و به کار می بسته است چون برای ادای این گونه تعبیرات برای همگان زبان و قلمی بهتر از آن نمی توان یافت.
این دانشمند بزرگ در اواخر عمر در شهر ری اقامت داشت و در سال 381 هـ ق، در حدود سن 70 سالگی در همان شهر ری، وفات کرد و مزارش در ابن بابویه در نزدیکی مرقد حضرت شاهزاده عبدالعظیم می باشد.

ساختاربندی کتاب:
این کتاب در بردارنده سی باب با عناوین ذیل می باشد:
باب اول: اقسام برادران
باب دوم: حدود برادران
باب سوم: مهربانی به برادران
باب چهارم: برگزیدگان برادران
باب پنچم: گرد آمدن و گفتگوی برادران
باب ششم: مواسات برادران
باب هفتم: حقوق برادران درباره همدیگر
باب هشتم: مؤمن برادر و آینه مؤمن است
باب نهم: اطعام برادران
باب دهم: سودمندی برادران
باب یازدهم: دوری کردن و هراس برادران از یکدیگر
باب دوازدهم: دوستی برادران
باب سیزدهم: ثواب خوشرویی با برادران
باب چهاردهم: رسیدگی به کارهای برادران
باب پانزدهم: نهی درخواست کاری از برادران
باب شانزدهم: زیارت برادران
باب هفدهم: توجه به برادران
باب هجدهم: دست دادن با برادران
باب نوزدهم: شاد کردن مؤمن
باب بیستم: بخل بر برادران
باب بیست و یکم: شکایت بردن پیش برادران
باب بیست و دوم: دیدار برادران و رنجاندن آنها
باب بیست و سوم: ثواب به هم زدن معامله به درخواست برادر مسلمان
باب بیست و چهارم: آزمایش برادران
باب بیست و پنجم: صداقت در برادری و اطمینان به برادران
باب بیست و ششم: خوار ساختن برادران
باب بیست و هفتم: معطر کردن برادران
باب بیست و هشتم: دعا درباره برادران
باب بیست و نهم: پوشانیدن برادران
باب سی ام: کسانی که از برادری با آنها باید پرهیز کرد.

Sources

Keywords