علت عدم وجود ثنویت در جهان

با توجه به اینکه بدیها همه از نوع نیستی هستند، پاسخ ثنویه (قائلین به ثنویت) روشن می گردد. شبهه ثنویه این است که چون در جهان دو نوع موجود هست، ناچار دو نوع مبدأ و خالق برای جهان وجود دارد.

پاسخ:
پاسخ این است که در جهان یک نوع موجود بیش نیست و آن خوبیها است. بدیها همه از نوع نیستی است و نیستی مخلوق نیست تا خالقی داشته باشد. نیستی از خلق نکردن است نه از خلق کردن. نمی توان گفت جهان دو خالق دارد. یکی خالق هستیها و دیگر خالق نیستیها. هستی و نیستی مثل آفتاب و سایه است. وقتی شاخصی را در آفتاب نصب می کنیم، قسمتی را که به سبب شاخص تاریک مانده و از نور آفتاب روشن نشده است سایه می نامیم. سایه چیست؟ سایه ظلمت است، و ظلمت چیزی جز نبودن نور نیست. وقتی می گوییم نور از کانون جهان افروز خورشید تشعشع یافته است نباید پرسید که سایه از کجا تشعشع کرده و کانون ظلمت چیست؟ سایه و ظلمت از چیزی تشعشع نکرده و از خود، مبدأ و کانون مستقلی ندارد. این است معنی سخن حکما که می گویند: شرور مجعول بالذات نیستند، مجعول بالتبع و بالعرض اند.

Sources

Keywords