نقد ادعای دکتر عبداللطیف درباره درس ناخواندگی پیامبر اکرم

ادعای دکتر سید عبداللطیف که می گوید منشأ اعتقاد مسلمانان به درس ناخواندگی پیامبر اکرم (ص) فقط تفسیر کلمه "امی" بوده است بی اساس است، زیرا: اولا، تاریخ عرب و مکه مقارن ظهور اسلام گواه قاطع بر درس ناخواندگی پیغمبر است. وضع خواندن و نوشتن در محیط حجاز، مقارن ظهور اسلام، آنچنان محدود بوده است که نام فرد فرد کسانی که با این صنعت آشنا بودند به واسطه کثرت اشتهار در متون تواریخ ثبت شده است و احدی پیغمبر را جزء آنان به شمار نیاورده است. فرضا در قرآن کریم اشاره و یا تصریحی به این مطلب نمی بود، مسلمین مجبور بودند به حکم تاریخ قطعی قبول کنند که پیغمبرشان درس ناخوانده بوده است.
ثانیا در خود قرآن آیه دیگری هست که از آیات سوره اعراف که در آنها کلمه "امی" به کار رفته است صراحت کمتری ندارد. مفسران اسلامی در مفهوم کلمه امی که در آیات سوره اعراف هست کم و بیش اختلاف نظر دارند، ولی در مفهوم این آیه از نظر دلالت بر درس ناخواندگی پیغمبر اکرم هیچ گونه اختلاف نظر ندارند. آن آیه این است: «وما کنت تتلوا من قبله من کتاب و لا تخطه یمینک اذا لارتاب المبطلون؛ تو پیش از نزول قرآن هیچ نوشته ای را نمی خواندی و با دست راست خود (که وسیله نوشتن است) نمی نوشتی. (و اگر قبلا می خواندی و می نوشتی) یاوه گویان شک و تهمت به وجود می آوردند.» (عنکبوت/ 48)
آیه دیگری که مشعر بر درس ناخواندگی رسول اکرم است آیه 52 از سوره شوری است: «و کذلک اوحینا الیک روحا من امرنا ما کنت تدری ما الکتاب و لا الایمان؛ ما قرآن را که روح و حیات است، از "امر" خود بر تو وحی کردیم. تو قبلا نمی دانستی نوشته چیست و ایمان چیست.»
این آیه می گوید تو قبل از نزول وحی با کتاب و نوشته آشنا نبودی. آقای دکتر سید عبداللطیف از این آیه ذکری به میان نیاورده است. ممکن است بگوید مقصود از کلمه "کتاب" در این آیه نیز متون مقدس است که به زبان غیر عربی بوده است. جواب این است که مفسران اسلامی به دلیلی که بر ما روشن نیست گفته اند مقصود از کتاب، خصوص قرآن است. بنابراین تفسیر این آیه از مورد استدلال خارج است.
ثالثا مفسران اسلامی هرگز در مفهوم کلمه امی وحدت نظر نداشته اند، در صورتی که درباره درس ناخواندگی و آشنا نبودن رسول اکرم قبل از رسالت با خواندن و نوشتن، همواره وحدت نظر میان همه مفسران بلکه میان جمیع علمای اسلام وجود داشته است و این خود دلیل قاطعی است که منشأ اعتقاد مسلمین به درس ناخواندگی رسول اکرم تفسیر کلمه "امی" نبوده است.

Sources

Keywords