ختم شدن صراط ستمگران به دوزخ

خداوند در خصوص چگونگی عذاب ستمگران و پیوستن آنها به دوزخ می فرماید: «ان جهنم کانت مرصاد* للطاغین مابا* لابثین فیها احقابا* لایذوقون فیها بردا ولا شرابا* الا حمیما و عساقا* جزاعا وفاقا؛ حقا و یقینا جهنم در کمین گاه است، محل و مرجع مردم ستمکار و سرکش است، که در آن دوره ها و قرن ها درنگ می کنند، و هیچگاه در آن جهنم چیز خنک و سردی نچشند و آشامیدنی نیاشامند مگر آب پلید و سوزان و متعفن که حمیم و غساق دوزخیان است، و با کیفر اعمال آنان موافق است» (نباء/ 21-26)
در بسیاری از آیات قرآن وارد است که عبور از صراط جهنم اختصاص به مردم ظالم دارد؛ در عین آنکه همه جن و انس باید در دوزخ وارد شوند و سپس هر کس را که خداوند بخواهد خارج کند و نجات دهد زیرا به مفاد آیه مبارکه: «وَ لَوْ شِئْنَا لاَتَیْنَا کُلَّ نَفْسٍ هُدَیـ'هَا وَلَـ'کِنْ حَقَّ الْقَوْلُ مِنِّی لاَمْلاَنَّ جَهَنَّمَ مِنَ الْجنَّةِ وَ النَّاسِ أَجْمَعِینَ؛ و اگر ما بخواهیم، به هر نفس هدایت و سعادت او را اگر چه بدون اختیارش باشد می دهیم؛ ولیکن قول ثابت و گفتار حق از من چنین متحقق شده است که از روی اختیار و اراده جن و انس جهنم را از تمامی آنان پُر سازم» (سجده/ 13)
تمام افراد جن و انس که حامل تکلیف الهی هستند، باید در جهنم که ظهور و بروز معنای دنیاست داخل شوند و سپس طبق اراده و مجاهده خود را از آن خارج سازند و به بهشت که ظهور حیات علیاست رهسپار گردند.

صراط بهشتی و دوزخی
در تحقیق و توضیح این حقیقت میتوان گفت که صراطی است به سوی جهنم که مآل و مرجعش دوزخ است و صراطی است به سوی بهشت که نهایتش رضوان است، گر چه از روی جهنم گذشته باشد و وصول به مقام رضوان مستلزم عبور از روی جهنم باشد. آیاتی که دلالت دارند که تمام افراد مردم از صراط باید عبور کنند و صراط صورت انسانیت است و حقیقت ولایت است، صراطی است که مرجع و مآل آن بهشت و رضوان خداست، گر چه مستلزم سختی ها و مشکلات و امتحانات و ابتلائات و مجاهدات باشد و عبور از آن که به روی دوزخ نفس اماره کشیده شده است. در آن جهان به صورت پلی به روی جهنم است که تا از آن عبور نشود، به درجات علیا و مقامات حُسنی نمی توان رسید.
و آیاتی که دلالت دارند که ظالمان و ستمکاران از صراط عبور می کنند، این راه و صراط به سوی جهنم است که مآل و مرجعش عذاب و سَخَط خداست. مثل آیه: «إِنَّ الَّذِینَ کَفَرُواْ وَ ظَلَمُواْ لَمُْ یَکُنِ اللَهِ لِیَغْفِرَ لَهُمْ وَ لاَ لِیَهْدِیَهُمْ طِرِیقًا* إِلاَّ طَرِیقَ جَهَنَّمَ خَـ'لِدِینَ فِیهَآ أَبَدًا؛ حقّاً آن کسانی که کافر شدند و ستم کردند، چنین نیست که خداوند آنها را بیامرزد؛ و نه آنکه ایشان را راهنمایی و هدایت کند، مگر راه جهنم را که در آن جاودانه خواهند بود» (نساء/ 168-169)

ظلم باعث انحراف از صراط مستقیم
و مثل آیه: «احْشُرُواْ الَّذِینَ ظَلَمُواْ وَ أَزْوَ'جَهُمْ وَ مَا کَانُواْ یَعْبُدُونَ* مِن دُونِ اللَهِ فَاهْدُوهُمْ إِلَی صِرَ'طِ الْجَحِیمِ؛ در روز قیامت جمع کنید آن کسانی را که ظلم کرده اند، با جفت هایشان و آنچه را که غیر از خدا می پرستیدند؛ و همه را به سوی صراط دوزخ هدایت کنید» (صافات/ 22-23). مراد از ازواج در این آیه خصوص زن هایشان نیستند، چون "الَّذِینَ ظَلَمُواْ" شامل مردان و زنان میشود؛ بلکه مراد از ازواج جفت هایی هستند از طایفه جن که پیوسته با ستمگران راه مودت و دوستی باز کرده اند و شاهد بر این معنی آیه شریفه است: «فَوَ رَبِّکَ لَنَحْشُرَنَّهُمْ وَ الشَّیَـ'طِینَ ثُمَّ لَنُحْضِرَنَّهُمْ حَوْلَ جَهَنَّمَ جِثِیًّا؛ پس ای پیامبر! سوگند به پروردگار تو که ما مردم را با شیاطین در روز بازپسین حشر می کنیم و جمع می نمائیم و سپس آنان را در اطراف جهنم به رو، و به زانو در آمده حاضر می سازیم!» (مریم/ 68)
پس مراد از ازواج همان شیاطینی هستند از جن که با انسان سر و کار دارند و راه دوستی و آشنایی باز کرده اند، و هر کدام با یکدگر در اغوای آنها از راه خدا تشریک مَساعی دارند، بدون آنکه الزام و اجباری در میان باشد و اراده و اختیار را از رفیق خود سلب نمایند. چون از آیات قرآن و روایات وارده استفاده میشود که مشرکان و ستمگران شیاطینی دارند که پیوسته گفتار زشت و فریبنده را به آنها الهام می کنند و سعی و کوشش آنها در آنست که راه آنان را به خدا مسدود سازند.
و مثل آیه: «أَلَمْ تَرَ کَیْفَ فَعَلَ رَبُّکَ بِعَادٍ * إِرَمَ ذَاتِ الْعِمَادِ * الَّتِی لَمْ یُخْلَقْ مِثْلُهَا فِی الْبِلاَدِ * وَ ثَمُودَ الَّذِینَ جَابُوا الصَّخْرَ بِالْوَادِ * وَ فِرْعَوْنَ ذِی الاْوْتَادِ * الَّذِینَ طَغَوْا فِی الْبِلاَدِ * فَأَکْثَرُوا فِیهَاالْفَسَادَ * فَصَبَّ عَلَیْهِمْ رَبُّکَ سَوْطَ عَذَابٍ * إِنَّ رَبَّکَ لَبِالْمِرْصَادِ؛ ای پیامبر! آیا ندیدی که پروردگار تو با قوم عاد چه کرد؟! و نیز با قوم ارم و اهل شهر اِرم که دارای قدرت و عظمت بودند چه کرد؟! در صورتی که مانند شهر اِرم در تمام شهرهای جهان به آن استحکام و عظمت و نعمت و زیبایی خلق نشد. و همچنین با قوم ثمود که تخته سنگ ها را می بریدند و در آن خانه ها می ساختند چه کرد؟ و نیز با فرعون که دارای قدرت و سپاه نیرومند بود چه کرد؟! برای اینکه آنان کسانی بودند که در روی زمین و در شهرها طغیان کردند و ستم نمودند، و فساد و خرابی و فتنه را زیاد کردند؛ تا آنکه خداوند به قهر آمد و با تازیانه عذاب پیوسته و پی درپی نقمت و سَخَطِ خود را بر آنها فرو ریخت. چون ای پیامبر، البتّه پروردگار تو در کمین ستمکاران است» (فجر/ 6-14)
در این آیه نیز خداوند را در راه و کمین اهل طغیان قرار داده است؛ و معلوم است که طغیان، افراط در ظلم و استکبار است و مثل آیه: «إِنَّ جَهَنَّمَ کَانَتْ مِرْصَادًا * لّـِلَّطـ'غِینَ مَـَابًا؛ حقّاً که دوزخ کمینگاهی است برای کسانی که اهل طغیان و ظلم هستند و مرجع و محلّ آنان است» (نبا/ 21-22)

Sources

Keywords