امیرغیاث الدین دشتکی

غیاث الدین منصور دوم فرزند صدرالدین محمد حسینی دشتکی سوم یکی از مهمترین شخصیتهای خاندان دشتکی و معروف به غیاث الحکماء است که در حکمت و فلسفه شهرت دارد. او در سال 866 هجری قمری در شیراز متولد شد. خاندان دشتکی، یکی از خاندان های علم و فلسفه و عرفان شیعه در شیراز بودند. این خاندان در شیراز مدرسه ای بنام منصوریه داشت و پدرش مؤسس مدرسه بود. میرغیاث الدین در جوانی نزد پدر، علوم زمان خود را آموخت. در 14 سالگی ادعای مناظره با علامه دوانی داشت و در همان زمان در مناظرات دو مدرسه دشتکی و مدرسه دیگری در شیراز که جلال الدین دوانی مؤسس آن بود، شرکت کرد در 20 سالگی تحصیلاتش در علوم مختلف تمام شد. او بعد از مرگ پدرش ریاست مدرسه دشتکی را بر عهده گرفت. دو مدرسه دشتکی و دوانی در شیراز رقیب هم بودند و همیشه مابین پیروان این دو مدرسه بحث های علمی وجود داشت.
دو کتاب «طبقات جلالی» و «صدری مطالع و تجرید» بر اثر بحثهای علمی این دو مدرسه پدید آمده است. امیرغیاث الدین با پاسخ دادن به پیروان مدرسه دوانی و شرح کتابهایی مانند «هیاکل النور» این بحثها را به سطح بالاتری رساند. امیرغیاث الدین که به نام های "استاد بشر" و "عقل حادی عشر" هم معروف است، بر بسیاری از علوم متداول زمان خود تسلط داشت از جمله: حکمت، ریاضیات، و نجوم و ادب فارسی و عربی. او در سال 936 قمری به وزارت شاه طهماسب صفوی رسید و با میرنعمت الله حلی همکار شد. اما مدتی بعد که شاه طهماسب سیاست خود را عوض کرد و به جای خردگرایی به قشری گرایی متمایل شد، هر دو وزیر او یعنی امیرغیاث الدین و میرنعمت الله حلی، ناگزیر به استعفا شدند. میرغیاث الدین پس از آن از قزوین به شیراز بازگشت و باقیمانده عمر خود را به بحث و تحقیق و تربیت شاگردان گذراند. او در سال 949 قمری در سن 85 سالگی درگذشت.

از جمله شاگردان او می توان به این افراد اشاره کرد:
1- قطب الدین بغدادی ملقب به جلنجو
2- مصلح الدین لاری
3- میرفخرالدین محمد سماکی استرآبادی
4- شرف جهان قزوینی
در کتاب الذریعه برای امیرغیاث الدین 60 کتاب در علوم مختلف معرفی شده است. مهمترین این کتب از این قرارند:
1- اثبات واجب
2- اخلاق منصوری
3- اشارات و تلویحات (در حکمت الهی و طبیعی)
4- اشراق هیاکل النور
5- شرح حکمةالعین
6- کفایة الحساب
7- مشارق
8- تفسیر سوره انسان

Sources

Keywords