ترتیب در قوس نزول و صعود

همان طور که صدور همگان از خدا مستلزم آن نیست که همه صادراول باشند، بلکه ترتیب در قوس نزول محفوظ است، رجوع همگان به سوی خدا نیز مستلزم آن نیست که همه به "سدرة المنتهی" راه یابند، بلکه ترتیب در قوس صعود نیز محفوظ است، در قوس صعود، همه به سوی خدا می رویم، نه این که همه ی ما به عالیترین درجه ی انسانیت بار یابیم تا: «فادخلی فی عبادی* وادخلی جنتی؛ پس به جمع بندگانم در آى. و در بهشت من داخل شو.» (فجر/ 29- 30) نصیبمان شود، بلکه همه ی ما به سوی خدا در حرکتیم ولی هر کدام به اندازه ی ایمان و عمل صالح خود به او نزدیک می شویم. مثلا اگر باران تندی بیاید، نهرها را آب می گیرد و همه ی آبها به دریا می ریزد، بعضی از آبها تنها به ساحل می رسد و برخی دیگر که تندتر و بیشترند مقداری از ساحل جلوتر می روند تنها نهر خروشان سیل آساست که وقتی وارد شد دریا را می شکافد و به عمق آن راه پیدا می کند.
موجودات، در قوس صعود به سمت خدا حرکت می کنند ولی همه به اوج کمال و قرب الهی نمی رسند، همه در صراط حقند اما «و أن إلی ربک المنتهی؛ و اينكه پايان [كار] به سوى پروردگار توست.» (نجم/ 42) نصیب همه نمی شود و همه از «ثم دنا فتدلی* فکان قاب قوسین أوأدنی؛ سپس نزدیک آمد و نزدیک تر شد. تا به اندازه ى دو کمان یا نزدیک تر گردید.» (نجم/ 8- 9) بهره مند نمی گردند.
مثل این که، در قوس نزول همه از خدا هستند ولی جز رسول اکرم کسی "صادر اول" نیست: «أول ما خلق الله نور نبینا (ص).» سالکان کوی حق با حفظ مـراتب به پیغمبر اقتدا می کنند و کسی در طی صراط جـز اهل بیت (ع) نمی تواند انسان کامل باشد و کسی هم نمی تواند پیغمبر را به خوبی بشناسد مگر آنکه صراط مستقیم را طی کرده باشد.
پس جز معصومین نمی توانند پیغمبر را به خوبی بشناسند؛ اما این نه بدان معناست که ما از شناسایی و تعریف و بحث درباره ی رسول خدا (ص) پرهیز کنیم یا چون طی این طریق دشوار است به آن دل نسپاریم، این بهانه پذیرفته نیست، زیرا هر چه جلوتر برویم، راه بازتر شده پیمودن آن بیشتر با لذت همراه خواهد بود. پس به هر اندازه که میسور ماست نباید کوتاهی کنیم و هر اندازه که او را بهتر بشناسیم راهش را بهتر خواهیم شناخت و آن را آسانتر طی می کنیم.