جایگاه سنت اعتراف در مسیحیت

سنت اعتراف نویسى در میان سایر فرهنگ ها
صرفنظر از بحث آیینى اعتراف که مختص مسیحیت کاتولیک است اعتراف نامه با محتواى دعا و نیایش و طلب بخشایش را مى توان از حدود ۲۵۰۰ سال قبل از میلاد در ادبیات مصر باستان مشاهده کرد. از حدود ۱۵۰۰ تا ۲۰۰۰ سال قبل از میلاد در ادبیات آشورى-بابلى، سرودها و دعاهایى به جا مانده مشابه مزامیر عبرانى.

سنت اعتراف در مسحیت
تمام آیین ها و شعائر مربوط به کلیساى کاتولیک به نحوى اشاره به معصیت ذاتى انسان دارد و حاکى از امید به فیض الهى به عنوان یگانه طریق رستگارى انسان مى باشد. در میان شعائر مسیحى، پس از تعمید، آیین اعتراف به عنوان راه حلى عاجل و بى شائبه در برابر حس گناه قرار داشت. مسیح کلید ملکوت آسمانها را در دست حواریون خود نهاده بود و کلیسا به عنوان یک نهاد دینى، ابتدا مدعى انتقال، این کلید از حواریون به اسقفان صدر مسیحیت شد و سپس در قرن دوازدهم این کلید از دست اسقفان به دست کشیشان هم داده شد.

جایگاه اعتراف در سنت یهودى مسیحى
در سنت یهودى مسیحى، اعتراف به گناه (Confession) به صورت علنى یا شخصى که براى کسب مغفرت الهى ضرورى تلقى شده است. رسالت پیامبران عهد عتیق این بود که در مردم احساس گناهکارى و پذیرش جرم خود را به صورت شخصى یا جمعى بیدار کنند. پیش از ویران شدن معبد اورشلیم در سال 70، قبل از آمرزش گناه در روز کفاره (یوم کیپور)، اعتراف جمعى به گناه صورت مى گرفت (لاویان 16:21) اما از هنگام تخریب معبد، روز آمرزش همچنان در اورشلیم به عنوان روز دعا، روزه و اعتراف ادامه یافته است. در عهد جدید، پیشاپیش رسالت عمومى عیسى، یحیى معمدان قرار داشت که تعمیدهاى او با اعتراف عمومى به گناهان توام بود. رسم اعتراف مفصل نزد اسقف یا کشیش تقریبا از اوایل تاریخ کلیسا آغاز شد. در کلیساى روم در قرن پنجم، این سنت عبارت بود از شنیدن اعترافات در آغاز روزه و آشتى دادن افراد توبه کار در پنج شنبه مقدس به تدریج رسم آشتى دادن یا بخشودن گناهکاران بلافاصله پس از اعتراف و پیش از تحقق توبه مورد توجه قرار گرفت. در پایان قرن یازدهم، تنها گناهکاران رسوا و بدنام در روز پنج شنبه مقدس آشتى داده مى شدند. اغلب چنین بود که اعتراف به جرم گناهان شدید تا آستانه مرگ به تأخیر مى افتاد. براى تصحیح این رویه نادرست، چهارمین شوراى لاتران (1215) قانونى را وضع کرد که بر اساس آن، هر مسیحى باید سالى یک بار نزد کشیش اعتراف کند.

آیین اعتراف در تعالیم کلیساى کاتولیک و پروتستان
بر اساس تعالیم کلیساى کاتولیک روم آیین اعتراف یکى از آیین هاى مقدس است که مسیح پایه گذار آن بوده و اعتراف به همه گناهان بزرگ که بعد از تعمید صورت گرفته ضرورى است. آموزه کلیساهاى ارتدوکس شرق درباره اعتراف با آموزه کلیساى کاتولیک روم یکسان است. اغلب پروتستان ها اعتراف کلى به گناهان و بخشودگى در مراسم عشاى ربانى را براى شام خداوند کافى مى دانند. به عقیده بسیارى از لوترى ها، اعتراف و برائت شخصى از نهضت اصلاحات دینى (Reformation) جان سالم به در برد، اما سرانجام بیشتر اعضاى آن از آن روى تافتند. ژان کالون نیز به ارزش اعتراف و برائت شخصى براى آنان که آگاهانه دچار این مشکل شده اند، اذعان داشت اما منکر این بود که اعتراف کردن یکى از آیین ها باشد یا آن که براى مغفرت گناهان ضرورى باشد. در بعضى از کلیساهاى پنجاهه گرا و بنیادگرا، اعتراف به گناه بخش مهمى از مراسم عبادى است. بسیارى از پروتستان ها اعتراف محرمانه یا شخصى را غیرمنطبق با کتاب مقدس مى دانند و اعترافى را که آیین پنداشته شده، مبتنى بر کتاب مقدس نمى دانند. این پروتستان ها بر این تأکید دارند که تنها خدا مى تواند گناهان را ببخشاید.

سنت اعتراف از نظر مشاهیر جهان مسیحیت
در بدو مسیحیت اعتراف به گناهان علنى بود و موجب خجلت و شرمسارى گناهکار. به همین دلیل در قرن چهارم براى پیشگیرى از خدشه دار شدن حیثیت افراد و عوارض احتمالى آن مقرر شد که اعتراف در خفا صورت بگیرد و از سال ۱۲۱۵ اعتراف سنواتى در زمره وظایف بى چون و چراى مؤمنان به حساب آمده البته این اقرارها به امانت نزد کشیش مى ماند و آنها مجاز به برملا کردن این اسرار نبودند. فقط به تدریج براى هر معصیتى کفاره اى مشخص در نظر گرفته شد. بعدها مشاهیرى چون لایبنیتز، ولتر و گوته اشاراتى به محاسن این آیین کردند. چرا که معتقد بودند اعتراف به گناه علاوه بر تسکین خاطر گناهکار از میزان جرایم عمومى نیز مى کاهد. هر چند که این سنت پسندیده بعدها دچار ابتلائات عدیده اى شد. عنوان اعترافات کتاب آگوستین گرچه متضمن معناى فوق است اما معناى دیگرى را نیز شامل مى شود که عبارت است از اذعان، که از پشتوانه معرفتى برخوردار است. وى در خلال این اثر ضمن برشمارى خطاهاى پنهان و آشکار خود در مسیر زندگى، کوشش چشمگیرى در راه شناسایى حقیقت مبذول مى دارد و نتایج را صادقانه با خواننده در میان مى گذارد و او را در تجربیات درونى خود شریک مى کند. همه وسواسى که آگوستین در شرح احوال شخصیه اش به کار مى بندد برخاسته از این اعتقاد است که راه معرفت الهى را محتوم به طریق خودشناسى مى داند. به عبارت دیگر اعتراف براى آگوستین واجد دستاوردى مضاعف است. از سویى قرب الهى را به نمایش مى گذارد و از این رهگذر مخاطب را به شکر و سپاس وامى دارد و از سویى دیگر درماندگى خود را به زیر بارگران معصیت مى نمایاند.