بیعت عقبه دوم

در اثر تبلیغات گسترده مصعب ابن عمیر و برخی دیگر از مسلمانان، شهرت رسول الله (ص) در میان اهل مدینه، روز به روز، بیشتر شده و هر روز بر تعداد مشتاقان دین اسلام افزوده می شد. در آن سال وقتی موسم حج فرا رسید و مردم مدینه خود را آماده سفر به مکه نمودند، مصعب ابن عمیر نیز به قصد انجام مراسم حج و تحویل گزارش عملکرد خود به مکه بازگشت. در آن سال یعنی 13 سال پس از بعثت جماعت زیادی که حدود پانصد نفر می شدند از مدینه برای به جا آوردن اعمال حج به مکه آمدند. از میان این پانصد نفر، هفتاد و پنج نفر مسلمان و الباقی مشرک بودند.
پس از ورود این گروه به مکه، عده ای از مسلمانانشان پیغمبر اکرم (ص) را ملاقات نموده و از ایشان خواستند تا در یک اجتماع همگانی با آن حضرت بیعت کنند. حضرت پیشنهاد ایشان را پذیرفته و قرار خود را اواخر شب و در جنب عقبه اولی گذاشتند. سپس فرمودند «بیدار نکنید کسی را که از میان شما خواب مانده و منتظر هیچ کدام که غایب باشد نشوید». اواخر شب شد، مسلمین پنهانی و با کمال احتیاط، در دسته های چند نفری به طوری که مشرکین متوجه گردهمائی آنها نشوند آمدند و در شعب در نزدیکی عقبه اولی منتظر رسیدن رسول الله (ص) شدند، لحظه ای بعد پیغمبر با عمویش عباس تشریف آورد عباس هنوز مسلمان نشده بود ولی بعد از فوت ابوطالب قصد حمایت از برادرزاده خود را داشت لذا در این جریان کنار رسول الله (ص) بود.
ابتدا عباس در میان آن جمع شروع به سخنرانی کرده و گفت: «ای جماعت خزرج! می دانید محمد از ماست و ما او را از گزند قوم خود حفظ کرده ایم و در میان ما با عزت و بزرگواری به سر می برد، ولی با این اوصاف او می خواهد در میان شما مردم مدینه زندگی کند. اگر می توانید به خوبی پذیرای او باشید و از وی حمایت کنید، او در اختیار شماست و چنانچه می دانید نمی توانید درست به عهد و پیمانی که با او می بندید عمل کنید و از او حمایت کنید، از هم اکنون او را رها سازید».
خزرجیان گفتند: «ای عباس! آنچه گفتی را شنیدیم»، سپس به رسول اکرم (ص) رو کرده و گفتند: «ای رسول خدا! هر پیمانی که می خواهی برای خودت و خدایت از ما بگیر». رسول اکرم (ص) آیاتی از قرآن مجید تلاوت فرموده و آنها را دعوت کرد به خدا ایمان آورده و به دین او «اسلام» بیشتر اهمیت دهند، سپس فرمودند: «با شما بیعت کرده و پیمان می بندم تا در وطن خود از من مانند خویشاوندان خود دفاع کنید».
براء ابن معرور بزرگ و مهتر ایشان دست پیغمبر را به رسم بیعت به دست گرفت و گفت: «آری، به خدائی که تو را به حق مبعوث کرده قسم از وجود مقدست مانند فرزندان خود حمایت خواهیم کرد». در این هنگام ابوالهیثم ابن تیهان گفت: «ای رسول خدا! ما با قوم یهود پیمان هایی بسته ایم، حال با مسلمان شدنمان ناچاریم آنها را نادیده بگیریم، شایسته نیست اگر خداوند به شما قدرت داد به سوی قوم خود در مکه بازگردید و ما را رها کنید».
رسول الله (ص) تبسمی کرده و فرمودند: «نه مطمئن باش من چنین کاری نمی کنم، پیمان من پیمان شماست و احترام من بستگی به احترام شما دارد شما از من هستید و من هم از شمایم، با هر کس صلح کردید صلح می کنیم و با هر کس سرجنگ داشتید می جنگیم». سپس رسول الله (ص) فرمود: «از میان خود دوازده تن را انتخاب کنید و به من معرفی نمائید.» آنها نیز 9 نفر از قبیله خزرج و 3 تن از قبیله اوس را به نمایندگی از خود برگزیدند، سپس برخاستند و یک به یک با رسول الله (ص) بیعت نمودند. نخستین کسی که بیعت کرد بنا به نقلی اسعد ابن زراره و بنا به نقل دیگر ابوالهیثم ابن تیهان و به نقل سوم براء ابن معرور بود، پس از او دیگران نیز پیش رفته و یک یک بیعت کردند. آمدن این عده به مکه و انجام بیعت دوم در عقبه در ماه ذی الحجه رخ داد و این بیعت، «بیعت جنگ و پیکار» نام گرفت. پیغمبر (ص) باقیمانده ماه ذی الحجه و ماه محرم و صفر را در مکه ماند و در 12 ربیع الاول به مدینه هجرت فرمود. لازم به ذکر است که «انصار» از این تاریخ به بعد شکل گرفتند. چون در این تاریخ بزرگان مدینه با پیغمبر پیمان بستند تا به یاری حضرتش قیام کنند لاجرم «انصار» (یاری کنندگان) نامیده شدند و در مقابل به مردم مسلمانی که از مکه و جاهای دیگر به مدینه هجرت کرده بودند «مهاجر» می گفتند.

در پایان اسامی بیعت کنندگان در بیعت عقبه ثانی را ذکر می کنیم:
1- اسعد ابن زراره 2- سعد ابن ربیع 3- عبدالله ابن رواحه 4- راقع ابن مالک 5- براء ابن معرور 6- عبدالله ابن عمرو ابن حرام 7- عباده ابن صامت 8- سعد ابن عباده 9- منذر ابن عمر (که در واقعه بئر معونه در حالیکه سرپرست مبلغان اسلام بود شهادت یافت) 10- اسید ابن حضیر 11- ابوالهیثم ابن تیهان 12- ظهیر ابن رافع. این دازده تن برگزیدگان و نمایندگان اوس و خزرج در بیعت بودند. 9 تن اول از خزرج و 3 تن آخر از اوس بودند و اما دیگر بیعت کنندگان: 13- ظهیر ابن رافع 14- ابوبرده هانی ابن نیار 15- نهیز ابن هیثم 16- رفاعه ابن عبدالمنذر 17- عبدالله ابن حبیر 18- امیه ابن برک 19- معن ابن عدی 20- عویم ابن ساعده 21- خالذ ابن زید- او همان کسی است که پیغمبر هنگام ورود به مدینه وارد خانه او شد و شتر رسول الله (ص) مقابل درب خانه او زانو زد. 22- معاذابن حارث 23- عوف ابن حارث 24- معوذ ابن حارث 25- رفاعه ابن حارث 26- عماره ابن خرم 27- سهل ابن عتیک 28- اوس ابن ثابت 29- ابوطلحه زید ابن سهل 30- عیس ابن ابی صعصعه 31- عمرو ابن عزیز 32- خارجه ابن زید 33- ابونعمان بن بشیر 34- عبدالله ابنزید 35- خلاد ابن سوید 36- عقبه ابن عمرو 37- ذکوان ابن عبد قیس 38- خالد ابنقیس 39- حارث ابن قیس 40- سنان ابن صیفی 41- طفیل ابن نعمان 42- معقل ابن منذر 43- مسعود ابن یزید 44- ضحاک ابن حارثه 45- یزید ابن خزا 46- جبار ابن خصر 47- طفیل ابن مالک 48- کعب ابن مالک 49- سلیم ابن عمرو 50- قطبه ابن عامر 51- یزید ابن عامر 52- کعب ابن عمر 53- صیفی ابن سواد 54- ثعلبه ابن غنمه 55- عمر ابن غنمه 56- عبس ابن عامر 57- خالد ابن عمرو ابن عدی 58- عبدالله ابن انیس 59- معاذ ابن عمرو ابن حجوج 60- ثعلبه ابن حارث 61- عمرو ابن ثعلبه 62- خدیج ابن سلاقه 63- معاذ ابن جبل 64- عبای ابن عباده 65- یزید ابن ثعلبه 66- عمر ابن حارث ابن لبده 67- ابوولید رفاعه ابن عمرو 68- عقبه ابن وهب 69- ثابت ابن جذع 70- سلمه ابن سلامه 71- عغام ابن مالک ابن نجار 72- زیاد ابن لبید 73- فروه ابنعمرو 74- ام منیع، اسماء دختر عمرو ابن عدی 75- نسیبه دختر کعب.