سخنان پیامبر اکرم درباره کیفر و پاداش اعمال انسان

پیامبر اکرم (ص) در خطبه اش درباره نتیجه اعمال انسان میفرماید: کسى که ماه رمضان را روزه بگیرد و براى تقرب به خداوند متعال زبان خود را از یاوه گویى باز داشته و خاموشى را اختیار کند، و گوش و چشم و شرمگاه و تمام اعضاى بدن خود را از دروغ و حرام و غیبت، باز دارد، خداوند متعال او را از مقربان درگاه خود قرار دهد تا آنجا که دو زانوى ابراهیم خلیل (ع) را لمس کند (کنایه از نزدیک بودن به حضرت ابراهیم (ع) است). و کسى که چاه آبى را حفر کند و پس از به آب رسیدن، در اختیار مسلمانان قرار دهد، پاداش او مانند پاداش کسى است که از آن وضو بگیرد و نماز بخواند، و به شماره هر مویى از بدن انسان یا چهارپا، یا درنده، یا پرنده اى که از آن آب بنوشد، ثواب آزاد کردن هزار بنده در راه خدا را در نامه اعمال او خواهند نوشت، و در روز قیامت به شماره ستارگان آسمان از مردم در اثر شفاعت او، حوض قدس را دریابند. راوى مى گوید: پرسیدیم: یا رسول الله! حوض قدس کدام است؟ حضرت سه بار تکرار فرمود: حوض من، حوض من، حوض من. و کسى که براى مسلمانى، گورى حفر کند و آن را به حساب خداوند بگذارد، خداوند متعال بدن او را بر آتش (دوزخ) حرام سازد، و در بهشت خانه اى به او ارزانى دارد و او را وارد حوضى مى کند که به شماره ستارگان در اطراف آن جام قرار دارد، و گستره آن به اندازه فاصله میان ایله و صنعاء خواهد بود. و کسى که جنازه مسلمانى را غسل دهد و امانت را در حق او ادا نماید، به ازاى هر مویى از بدن او ثواب آزاد کردن یک بنده را به او کرامت خواهند کرد و مقام و منزلتش (در نزد حضرت حق) یک صد درجه افزون مى گردد. در این هنگام عمربن خطاب عرض کرد: یا رسول الله! چگونه امانت را ادا کند؟! فرمود: شرمگاه و زشتیهاى او را بپوشاند، و اگر چنین نکند پاداشش تباه ساخته معایبش را در دنیا و آخرت آشکار نموده است.
و کسى که بر جنازه مسلمانى نماز بگزارد، جبرئیل با هفتاد میلیون فرشته درود خود را نثار سازند، و تمام گناهان گذشته او (بجز حق الناس) آمرزیده مى شود. و اگر آنقدر در کنار او بماند تا دفن شود و خاک بر او بریزد سپس از تشییع جنازه بازگردد، به ازاى هر قدمى که برداشته است -از لحظه تشییع تا لحظه اى که به خانه خود بازگردد- یک قیراط پاداش خواهد داشت، و هر قیراط هم وزن کوه احد است که در کفه ترازوى اعمال او قرار مى دهند و برابر آن به او پاداش کرامت مى کنند. و کسى که از ترس خدا بگرید، به شماره هر قطره اشک، وزنه پاداشى به وزن کوه احد در کفه ترازوى اعمال او قرار مى دهند، و نیز به ازاى هر قطره اشک، چشمه اى در بهشت به وى عنایت کنند، که در کناره آن چشمه شهرها و قصرهایى قرار دارند که (همانند آنها) هیچ چشم و گوشى ندیده و نشنیده و در خاطر هیچ کس خطور نکرده است. و کسى که به عیادت بیمارى برود، به شماره هر قدمى که در این رابطه برمى دارد تا (لحظه اى که) به خانه باز گردد، هفتاد میلیون حسنه به او کرامت شود و هفتاد میلیون گناه از نامه اعمال او پاک گردد، و مقام منزلتش هفتاد میلیون درجه بالا برده شود، و هفتاد میلیون فرشته در قبر از او دیدار کرده و براى او تا روز قیامت طلب آمرزش مى کنند. و کسى که جنازه (مسلمانى) را تشییع کند، به شماره هر قدمى که برمى دارد تا (لحظه اى که) به منزل خود بازگردد یک صد میلیون حسنه در نامه اعمال او نوشته و یک صد میلیون از گناهان او پاک مى گردد و مقام منزلتش را (در نزد پروردگار) یک صد میلیون درجه بالا خواهند برد؛ و اگر بر جنازه او نماز بگزارد، (پس از درگذشت او) یک صد هزار فرشته جنازه او را تشییع کرده و براى او طلب آمرزش کنند تا جنازه او به خاک سپرده شود، و اگر آنقدر در آنجا بماند تا آن جنازه دفن گردد خداوند هزار فرشته را بر او مى گمارد تا همه آنها براى او طلب آمرزش کنند، تا زمانى که از قبر خود برانگیخته گردد.
و کسى که با نیت انجام حج یا عمره از خانه خود بیرون آید، به تعداد گامهایى که از لحظه خروج تا بازگشت برمى دارد، یک میلیون حسنه در نامه اعمال او ثبت مى شود، و یک میلیون گناه او از آن نامه پاک مى گردد، و یک میلیون درجه به مقام او افزوده مى گردد، و در برابر هر درهم یا دینارى که در این سفر به همراه بردارد تا هزینه راه کند، یک میلیون برابر آن در نزد حضرت حق عوض خواهد داشت. و براى هر حسنه اى که در طول این راه انجام دهد (ثواب) یک میلیون حسنه براى او خواهد داشت تا زمانى که (به خاک خود) بازگردد و در امان خداوند خواهد بود. و اگر در این سفر بمیرد، خداوند او را رهسپار بهشت خواهد کرد در حالى که کامیاب و آمرزیده گردیده و دعاى او مستجاب خواهد بود، پس دعاى او را مغتنم بشمارید (و به او التماس دعا بگوئید)، زیرا که خداوند دعاى او را رد نمى کند، و در روز قیامت اختیار شفاعت براى یک صد هزار نفر را دارد. و کسى که خانواده کسى را که به سفر حج یا عمره رفته است سرپرستى کند، پاداشى کامل، بسان پاداش همان شخصى که به حج یا عمره رفته است خواهد داشت، بى آنکه از پاداش حج گزار یا عمره گزار چیزى کم شود. و کسى که به منظور نگاهبانى از مرز (کشور اسلامى) یا جهاد در راه خدا از خانه خود بیرون آید، با هر گامى که برمى دارد هفتصد هزار حسنه در نامه اعمال او ثبت و هفتصد هزار گناه از نامه او پاک مى شود و هفتصد هزار درجه به مقام و منزلت او افزوده مى گردد، و خداوند متعال کفیل و ضامن اوست تا آنکه بدرود حیات گوید، و به هر نحوى که بمیرد، شهید به حساب خواهد آمد، و اگر (سلامت به خانه خود) بازگردد، آمرزیده و دعایش مستجاب خواهد بود. و کسى که براى زیارت برادر خود قدم بردارد، با هر گامى -از لحظه بیرون آمدن از خانه تا لحظه بازگشت- ثواب آزاد کردن یک صد هزار بنده را (در راه خدا) در نامه اعمال او ثبت مى کنند، و یک صد هزار درجه بر مقام و منزلت او افزوده و یک صد هزار گناه از نامه اعمال او پاک مى گردد.
از ابوهریره پرسیدند: آیا رسول خدا (ص) نفرموده است: کسى که بنده اى را (در راه خدا) آزاد کند پس همان قربانى (فداى) او از آتش خواهد بود (یعنى این عمل، او را از آتش دوزخ دور مى دارد)؟ گفت: آرى! ما چنین سخنى را با رسول خدا (ص) در میان نهادیم، رسول خدا (ص) فرمود: آرى! ولى در کنوز عرش درجاتى را براى این شخص در نزد خدا بالا مى برند. و کسى که قرآن را براى رضاى خدا و براى کسب معرفت دینى بیاموزد، به اندازه پاداش فرشتگان و انبیاء و پیامبران براى او ثواب خواهد بود. و کسى که قرآن را براى ریا و آوازه و شهرت بیاموزد، و هدف او از یادگیرى قرآن به مجادله کردن با نادانان و کم خردان و اظهار فخر به دانشمندان باشد، و بوسیله قرآن دنیا را طلب کند، خداوند عزوجل در روز قیامت استخوانهاى او را از هم متلاشى و پراکنده مى سازد و عذاب هیچ کس شدیدتر از عذاب او نخواهد بود. و به انواع عذابهایى که براى دوزخیان مقرر شده است، گرفتار خواهد شد چرا که خداوند نسبت به او خشمگین و از او ناخشنود است. و کسى که قرآن را بیاموزد، و در آن آموختن فروتنى را پیشه خود سازد، و آن را به بندگان خدا بیاموزد و هدفش رضاى خدا باشد، کسى را در بهشت نخواهید یافت که پاداشش بیشتر و گرانقدرتر از او و مقام و منزلتش از او بالاتر باشد، و در بهشت هیچ مقام و منزلت والایى وجود ندارد که او سهم چشمگیرى از آن نداشته باشد و شریفترین منازل بهشت از آن اوست. آگاه باشید که علم از عمل (بى علم) بهتر است، و ملاک دین خداترسى و پرهیز از گناه است، براستى که عالم کسى است که به علم خود عمل نماید اگر چه اندک باشد. آگاه باشید هیچ گاه چیزى را -اگرچه در نظرتان کوچک آید- ناچیز مشمارید، زیرا هیچ گناه صغیره اى در صورت اصرار بر آن صغیره نیست، و هیچ گناه کبیره اى با طلب آمرزش، دیگر کبیره نیست. آگاه باشید که خداوند از شما در رابطه با کارهایى که کرده اید، خواهد پرسید، حتى اگر یکى از شما انگشت خود را به روى لباس برادرش بگذارد.
اى بندگان خدا! بدانید که بنده در روز قیامت بر آن عقیده و مذهبى که مرده است محشور خواهد شد؛ و تردیدى در این نیست که خداوند بهشت و دوزخ آفرید، تا هر کس دوزخ را بر بهشت بگزیند، شکست و ناکامى را به ره آورد سفر با خود ببرد، و آن که بهشت را انتخاب کند، بدون تردید رستگار گردد و رستگارى را به ارمغان با خود خواهد داشت، زیرا خداوند متعال (در سوره آل عمران آیه 185) مى فرماید: «آن که را از آتش (دوزخ) دور کرده و در بهشت جایش دهند، بدون تردید رستگار و کامیاب شده است». آگاه باشید که پروردگارم به من فرمان داده است تا با مردم مبارزه کنم تا کلمه «لا إله إلا الله» را بر زبان جارى سازند، اگر آنان این کلمه را بر زبان آورند، جان و اموال آنان از جانب من در امان خواهد بود مگر آنکه گناهى مرتکب گردند که کیفر آن در جان و اموالشان باشد، و کار حسابشان با خدا خواهد بود.آگاه باشید! که خداوندى که نام او بزرگ است هر چیزى را که دوست داشته است، بیان آن را از بندگان خود فرو گذار نکرده؛ و هر چیزى را که ناخوش داشته، آن را براى بندگان خود بیان فرموده و آنان را از آن بر حذر داشته است، تا هر که نابودشدنى است پس از اتمام حجت، نابود گردد، و هر که شایسته زندگى و حیات ابدى است بر اساس دلیل و حجت زنده بماند. آگاه باشید که خداوند عزیز و جلیل، ستم نمى کند، و از ستم (نیز) در نمى گذرد و او همواره در کمین است «تا (خداوند) کسانى را که مرتکب کارهاى زشت شده اند به کیفر برساند، و کسانى را که به کارهاى شایسته و نیک دست زده اند، به نیکى پاداش دهد». و هر کس نیکى کند، به سود خود نیکى کرده، و هر کس بدى کند به زیان خود بدى کرد، و خداوندگار تو هرگز بر بندگان ستم روا ندارد.
اى مردم! من پیر شده ام (توان) و استخوانهایم به سستى گراییده، و بدنم را ضعف فرا گرفته است، و خبر رحلتم من به من رسیده، و اجلم نزدیک است، و اشتیاق لقاى خداوندى در من فزونى یافته، و جز این گمان ندارم که این آخرین دیدارم با شما است، بس مادامى که زنده ام مرا خواهید دید، و چون به دیدار خدا بشتابم خداوند نگاهدارنده هر مرد و زن مؤمنى خواهد بود، و السلام علیکم و رحمة الله و برکاته. در این هنگام، گروهى از انصار، پیش از آنکه حضرت از منبر فرود آید، به استقبال او رفتند و همه عرض کردند: یا رسول الله! خدا ما را فداى تو گرداند و پدر و مادر و جان ما به فداى تو باد! کیست که پس از تو تاب این سختیها و دشواریها را داشته باشد؟! و زندگى پس از امروز (و بدون تو) چگونه (براى ما) گوارا باشد؟! رسول خدا (ص) فرمود: من با پروردگارم درباره امتم سخن گفتم، و او به من فرمود: درب توبه تا زمانى که در صور دمیده شود (براى امت تو) گشوده خواهد ماند. سپس رسول خدا (ص) به ما رو کرد و فرمود: براستى که اگر کسى یک سال پیش از مرگ خود توبه کند، خداوند توبه او را مى پذیرد، سپس فرمود: یک سال، بسیار است! هر کس یک ماه پیش از مرگش توبه کند خداوند توبه او را مى پذیرد؛ باز فرمود: یک ماه، بسیار است! هر کس یک هفته پیش از مرگ خود توبه نماید خداوند توبه اش را مى پذیرد؛ باز فرمود: یک هفته بسیار است! هر کس یک ساعت پیش از مرگش توبه کند، خداوند توبه اش را خواهد پذیرفت؛ باز فرمود: یک ساعت هم بسیار است! هر کس توبه کند در حالى که جانش به اینجا رسیده باشد -و به گلوى مقدس خود اشاره فرمود- خداوند توبه او را مى پذیرد. راوى گفت: سپس حضرت از منبر پائین آمد، و این آخرین خطبه رسول خدا (ص) بود تا آنکه به جوار رحمت حضرت حق پیوست.