سبیکه علیهاالسلام

همسر امام رضا (ع) و مادر امام جواد (ع) کنیزی بود که او را «سکن مریسیه» و یا «سبیکه» می خواندند و امام رضا (ع) او را «خیزران» نامید.
سبیکه از خاندان ماریه قبطیه، مادر ابراهیم پسر پیامبر اسلام (ص)، بود و از برترین زنان آن دوران محسوب می شد. کنیه اش «ام الحسن» و نامهای دیگرش ریحان، مریسیه، ریحانه و دره است. او اهل روستایى در مصر به نام مریسه بود و برخی او را از اهل نوبه دانسته اند که به همین دلیل او را «سبیکه نوبیه» نامیده اند. اهالی نوبه، مسیحی بودند و بعد از شکست آنها از مسلمانان، سبیکه (خیزران) (ع) در زمره اسرا به عنوان کنیز فروخته شد.

شخصیت و موقعیت
خیزران (ع) از نظر فضایل اخلاقی در درجه بالایی بود و جزء برترین زنان دوران خود بود. پیامبر اسلام (ص) در سخنان خود اشاره به سبیکه کرده و او را خیره الاماء (بهترین کنیزان) نامیدند. حضرت امام موسى بن جعفر (ع) هم سالها پیش از اینکه این بانو به خانه امام رضا (ع) وارد شود، اشاره به این بانو کرده و بعضی از خصوصیات او را بیان فرمود، و توسط یکی از یاران نزدیک خود (یزید بن سلیط) برایش سلام فرستادند، با اینکه این بانو هنوز به مدینه آورده نشوده بود و در آفریقا زندگى مى کرد.
از یزید بن سلیط نقل شده است که: در راه مکه، امام موسی بن جعفر(ع) را دیدم و سؤالاتی کردم. امام پاسخم را داده و فرمود: «وقتی پسرم علی (امام رضا (ع)) را ملاقات کردی، به او بشارت بده که خداوند فرزندی امین و مبارک به او خواهد بخشید. به او خبر بده که مادر این فرزند، کنیزی است از خاندان ماریه قبطیه، همسر رسول خدا (ص)، و اگر توانستی سلام مرا به او برسان.» و همین در عظمت مقام او کافى است که امام موسى الکاظم (ع) به او سلام برساند.
امام رضا (ع) هم از خیزران (سبیکه) (ع) به عنوان بانویی منزه، پاکدامن و با فضیلت یاد می کردند و می فرمودند: «سبیکه در قداست و پاکی شبیه حضرت مریم (ع) می باشد و پاک و پاکیزه آفریده شده است.»
همچنین کلیم بن عمران نقل کرد که وقتی امام جواد (ع) به دنیا آمد، امام رضا (ع) به اصحاب فرمود: «فرزندی دیده به جهان گشود که همانند حضرت موسی بن عمران (ع) شکافنده دریاهاست و همانند حضرت عیسی بن مریم (ع) مادری پاک و مطهر دارد.»
رسول خدا (ص) درباره او و فرزندش، امام جواد (ع)، فرمودند: «بأبی ابن خیرةالاماء النوبیة الطیبة؛ پدرم فدای پسر بهترین کنیزان باد که اهل نوبه و پاکیزه و مطهر است.»

پایان عمر
درباره تاریخ وفات سبیکه (ع) در منابع مطلبی نوشته نشده است. اما آورده اند که زمانی که امام رضا (ع) از مدینه به سوی مرو رفتند، همسر و اولاد خود را نبردند و آنان در مدینه ماندند. به همین دلیل مرقد مادر امام جواد (ع) در مدینه است.